ISO 14001 là gì? 5 điều bạn cần biết về tiêu chuẩn ISO 14001

Ngày nay, chứng nhận ISO 14001 - chứng nhận về Hệ Thống Quản Lý Môi Trường đang ngày càng cần được chú trọng trong bối cảnh thị trường và người tiêu dùng đặt ra những yêu cầu và tiêu chuẩn khắt khe hơn. 

ISO 14001 cung cấp một khung khổ giúp các tổ chức có thể kiểm soát các tác động môi trường của họ, tuân thủ pháp luật và cải thiện hiệu suất môi trường liên tục. Nói cách khác, ISO 14001 là một công cụ hữu ích để các doanh nghiệp thể hiện cam kết bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

ISO 14001 là gì?

Khi nhắc đến môi trường thì thoạt nhiên trong đầu của chúng ta sẽ nghĩ ngay đến chứng chỉ ISO 14001 – một tiêu chuẩn về quản lý môi trường. Với thực trạng ô nhiễm hiện nay thì tiêu chuẩn này ngày càng được áp dụng rộng rãi và phổ biến hầu hết ở các nước trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Vậy ISO 14001 là gì? 

Chứng nhận ISO 14001 - Hệ thống quản lý môi trường

Tiêu chuẩn ISO 14001 là tiêu chuẩn quốc tế về Hệ thống quản lý môi trường. Tiêu chuẩn này do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế ISO ban hành nhằm đưa ra một khung chuẩn cho các tổ chức/doanh nghiệp có thể áp dụng để giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường. Bên cạnh đó, việc áp dụng ISO 14001 còn giúp các doanh nghiệp tuân thủ đúng những quy định của pháp luật cũng như những yêu cầu, chính sách khác về môi trường.

Có thể thấy, ISO 14001 là tiêu chuẩn thành công nhất trong bộ tiêu chuẩn ISO 14000. Cho đến nay, tiêu chuẩn ISO 14001 đã có 3 phiên bản chính thức. Phiên bản đầu tiên ban hành vào năm 1996, phiên bản thứ 2 ban hành vào năm 2004 và ngày 14/09/2015, phiên bản thứ 3 được ban hành ISO 14001:2015 (đây là phiên bản mới nhất và đang có hiệu lực).

Ở phiên bản mới nhất này, nó yêu cầu tổ chức hay doanh nghiệp phải nắm bắt được thực trạng của doanh nghiệp mình để quản lý rủi ro hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, ISO 14001 cũng chú trọng và đề cao vai trò của người lãnh đạo trong công tác quản lý môi trường. Ngoài ra, sẽ có sự đổi mới theo hướng nâng cao hiệu quả môi trường song song với việc cải tiến hệ thống quản lý thông qua việc áp dụng chứng chỉ ISO 14001:2015.

Đối tượng nào nên áp dụng ISO 14001?

Thực tế, ISO 14001 không phải là tiêu chuẩn dành riêng cho một đối tượng nào cả mà phạm vi của nó còn rộng hơn thế. Đây là tiêu chuẩn có thể áp dụng với mọi tổ chức hay doanh nghiệp, không phân biệt quy mô, loại hình, tổ chức tư nhân, phi lợi nhuận hay tổ chức chính phủ… Miễn là tổ chức/doanh nghiệp bạn có mong muốn thiết lập, cải tiến, duy trì hệ thống quản lý môi trường để phù hợp với các yêu cầu cũng như chính sách môi trường đã thiết lập thì có thể áp dụng.

Tuy nhiên, hiện nay ISO 14001 không còn là tiêu chuẩn hoàn toàn tự nguyện mà đối với một số đối tượng doanh nghiệp, tiêu chuẩn ISO 14001:2015 đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc.

Theo Nghị định 40/2019/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành luật Bảo vệ môi trường, một số loại hình sản xuất công nghiệp có khả năng gây ô nhiễm môi trường bắt buộc áp dụng và được cấp chứng nhận ISO 14001:2015 trước ngày 31/12/2020 (danh mục các loại hình sản xuất này được quy định tại Phụ lục IIa Mục I Nghị định số 40/2019/NĐ-CP).

>>> Xem thêm về: Danh sách các loại hình sản xuất bắt buộc phải làm ISO 14001

Lợi ích mà ISO 14001 mang lại?

Trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, bên cạnh việc phát triển kinh tế thì trách nhiệm đối với môi trường và xã hội cũng đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Bởi, nếu doanh nghiệp có những cách thức quản lý phù hợp, song hành giữa lợi ích kinh tế và vấn đề bảo vệ môi trường sẽ mang lại vô vàn lợi ích to lớn. Cụ thể lợi ích của Giấy chứng nhận ISO 14001 là như sau:

Về mặt thị trường

• Nâng cao hình ảnh, uy tín của doanh nghiệp trong mắt người tiêu dùng, khách hàng và đối tác
• Tạo chỗ đứng vững chắc và nâng cao lợi thế cạnh tranh với các đối thủ khác trên thị trường
• Là bằng chứng chứng minh doanh nghiệp đã chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật cũng như cam kết trách nhiệm đối với môi trường
• Là cầu nối giúp doanh nghiệp thực hiện thương mại quốc tế

Về mặt kinh tế

• Tiết kiệm các nguồn tài nguyên và nguyên liệu ở khâu đầu vào sau quy trình đánh giá nội bộ ISO
• Giảm thiểu chi phí xử lý do ngăn ngừa ô nhiễm và các chất thải ra môi trường trong quá trình sản xuất và kinh doanh
• Nâng cao hiệu suất các quá trình sản xuất và cung cấp dịch vụ
• Giảm thiểu những tổn thất về kinh tế khi có rủi ro và hoặc tai nạn xảy ra
• Tránh các khoản tiền phạt do vi phạm yêu cầu pháp luật về môi trường

Về mặt quản lý

• Là công cụ hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc xác định cũng như quản lý một cách toàn diện các vấn đề về môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh
• Hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 giúp chủ động hơn trong việc kiểm soát các mối nguy về môi trường nhằm đáp ứng những yêu cầu của khách hàng, đối tác cũng như luật định
• Giảm thiểu các rủi ro từ đó sớm đưa ra các biện pháp phòng ngừa có thể gây tổn thất cho doanh nghiệp
• Là cơ sở để doanh nghiệp duy trì, cải tiến hệ thống quản lý môi trường của doanh nghiệp mình

Về mặt nội bộ doanh nghiệp

• Giúp nhân viên trong doanh nghiệp nhận thức tốt hơn về việc bảo vệ môi trường
• Tăng cường sự tham gia của nhà lãnh đạo và nhân viên vào các hoạt động quản lý môi trường
• Giúp nhân viên thêm tin tưởng và gắn bó lâu dài hơn với tổ chức/ doanh nghiệp.

Qua những lợi ích mà tiêu chuẩn ISO 14001 mang lại, có thể khẳng định rằng, việc áp dụng ISO 14001 cho doanh nghiệp chính là một trong những chìa khóa đảm bảo cho một tương lai phát triển bền vững không chỉ của doanh nghiệp mà còn của toàn xã hội.

Tìm hiểu về các yêu cầu của ISO 14001

Tiêu chuẩn ISO 14001 phiên bản mới nhất được xuất bản vào năm 2015. Tiêu chuẩn nêu ra các yêu cầu đối với hệ thống quản lý môi trường (EMS), với điểm nhấn mới là tính bền vững. ISO 14001 được chia thành 10 điều khoản. Đối với bài viết này, chúng tôi sẽ tập trung vào các điều khoản 4-10, cung cấp khuôn khổ cho EMS. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng ISO 14001 không đặt ra bất kỳ yêu cầu cụ thể nào đối với hoạt động môi trường. Thay vào đó, bạn sẽ xác định các mục tiêu và lĩnh vực cải tiến của riêng mình trong khuôn khổ được thiết lập bởi tiêu chuẩn.

Điều khoản 4. Bối cảnh của tổ chức

Như chúng tôi đã đề cập trước đây, tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001:2015 không phải là tiêu chuẩn “một kích thước phù hợp với tất cả”. Đương nhiên, các vấn đề và cân nhắc về môi trường liên quan đến một công ty vận tải sẽ rất khác so với một công ty tiện ích. Đó là lý do tại sao tiêu chuẩn yêu cầu mỗi tổ chức phải đánh giá rõ ràng bạn là ai, bạn làm gì, ai quan tâm đến bạn và bạn sẽ phản hồi như thế nào. Bạn sẽ cân nhắc:

• Những vấn đề và điều kiện nào có liên quan?
• Các nghĩa vụ tuân thủ của chúng tôi là gì?
• Những vấn đề bên ngoài nào ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của chúng tôi?
• Những vấn đề nội bộ nào ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và hệ thống quản lý của chúng tôi?

Một trong những thay đổi quan trọng nhất trong quy trình chứng nhận ISO 14001 là các công ty phải đánh giá nhu cầu và kỳ vọng của các bên liên quan. Giống như việc bạn xem xét khách hàng của mình muốn gì ở một sản phẩm mới, bạn sẽ phải xem xét nhu cầu mà họ muốn đáp ứng về hiệu suất môi trường của bạn. Tất cả những cân nhắc này đi vào việc xác định phạm vi EMS của bạn và cấu trúc của chính hệ thống quản lý.

Điều khoản 5. Lãnh đạo

ISO 14001:2015, giống như tiêu chuẩn trước đó năm 2004, yêu cầu bạn phát triển một chính sách môi trường nêu rõ vai trò, trách nhiệm và quyền hạn trong toàn công ty. Nhưng không giống như tiêu chuẩn cũ, tiêu chuẩn quốc tế ISO 14001:2015 nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tham gia của lãnh đạo. Thay vì một người đội mũ “đại diện quản lý môi trường”, lãnh đạo cao nhất sẽ chịu trách nhiệm về tính hiệu quả của EMS.  Để tuân thủ yêu cầu lãnh đạo của ISO 14001, bạn sẽ cần chứng minh rằng các nhà lãnh đạo của bạn biết các mục tiêu môi trường của bạn và đang nỗ lực tạo ra văn hóa cải tiến môi trường liên tục.

Điều khoản 6. Lập kế hoạch

Theo nội dung tiêu chuẩn ISO 14001, các công ty phải xác định và lập kế hoạch cho bất kỳ hoạt động nào có thể tác động đến môi trường. Để đáp ứng yêu cầu này, bạn sẽ cần xác định các khía cạnh và tác động môi trường quan trọng như:

• Sử dụng năng lượng
• khí thải
• Phát thải khí nhà kính
• Ô nhiễm nguồn nước
• Quản lý chất thải

Bạn cũng sẽ cần xác định các nghĩa vụ tuân thủ của mình, chẳng hạn như các quy định của quốc gia và địa phương. Sau khi bạn đã xác định được các rủi ro và cơ hội tiềm ẩn, bạn sẽ cần xác định các mục tiêu môi trường của mình và lập kế hoạch các hành động cụ thể để đạt được các mục tiêu đó.

Điều khoản 7. Hỗ trợ

Hỗ trợ là phần lớn nhất trong yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001 mới. Điều khoản này xem xét các nguồn lực, thông tin liên lạc và tài liệu cho EMS của bạn. Theo tiêu chuẩn mới, các công ty tùy thuộc vào việc xác định tài liệu nào là cần thiết cho một hệ thống quản lý hiệu quả, như cách bạn sẽ đo lường hiệu quả đào tạo và chứng minh năng lực. Với sự gia tăng của công nghệ và dữ liệu lớn, tiêu chuẩn mới nhấn mạnh việc sử dụng tài liệu kỹ thuật số như một cách để quản lý thông tin này. Cuối cùng, bạn sẽ cần xác định cách bạn sẽ giao tiếp với các bên liên quan.

>> Xem thêm: Bảng xác định khía cạnh môi trường

Điều khoản 8. Hoạt động

Điều khoản này yêu cầu bạn xác định những hoạt động nào của bạn có thể tác động đến môi trường và xác định các biện pháp kiểm soát hoạt động để giảm thiểu tác động đó. Để đáp ứng yêu cầu này, bạn sẽ cần tạo các thủ tục dạng văn bản như hướng dẫn công việc và chương trình bảo trì phòng ngừa. Bạn cũng sẽ cần có một kế hoạch ứng phó và chuẩn bị khẩn cấp được lập thành văn bản đối với các tai nạn tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến môi trường, chẳng hạn như sự cố tràn hóa chất.

Điều khoản 9. Đánh giá kết quả hoạt động

Điều khoản này yêu cầu bạn xác định cách bạn sẽ theo dõi, đo lường, phân tích và đánh giá bộ tiêu chuẩn ISO 14001 (EMS) của mình. Để đáp ứng yêu cầu này, bạn sẽ cần đánh giá cả hoạt động môi trường của mình, cũng như các cách để cải thiện hệ thống quản lý của bạn. Điều này bao gồm việc tạo ra một hệ thống đánh giá nội bộ và xem xét quản lý để đảm bảo EMS của bạn đang hoạt động tốt.

Điều khoản 10. Cải tiến

Một trong những yêu cầu nổi bật nhất của ISO 14001 là cam kết cải tiến liên tục. Để đạt được điều đó, điều khoản cuối cùng yêu cầu bạn xác định cách bạn sẽ đối phó với sự không phù hợp, bao gồm các hành động khắc phục, cũng như các hành động cho các hành động cải tiến liên tục. 

Như vậy, với những nội dung đã được chia sẻ trên đây, hy vọng sẽ phần nào giúp Quý doanh nghiệp hiểu được tiêu chuẩn ISO 14001 là gì? cũng như những nội dung liên quan đến nó. Mọi thông tin thắc mắc về chi phí chứng nhận ISO 14001, quý khách vui lòng liên hệ với ISOCERT qua Hotline 0976389199 để được hỗ trợ và hoàn thành chứng nhận một cách nhanh chóng nhất. 

Tại sao nên làm việc với ISOCERT?

• Sứ mệnh của ISOCERT đóng góp vào sự nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa cho các doanh nghiệp vì lợi ích quốc gia. 
• ISOCERT – Thương hiệu của lòng tin: Từ Lòng tin – Trust, như bao nhiêu từ ngữ khác, đều có ý nghĩa khác nhau, như một biểu đổ Venn. Đối với chúng tôi (ISOCERT), lòng tin là một trách nhiệm thiêng liêng. Là một trong các tổ chức chứng nhận và giám định độc lập (bên thứ 3), công việc hàng ngày của chúng tôi là đánh giá hoặc giám định về sự phù hợp của sản phẩm, hàng hóa phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật mang lại giá trị gia tăng cho sản phẩm, dịch vụ của khách hàng thì niềm tin càng trở lên quan trọng. 

• Logo ISOCERT biểu tượng của sự "hài hòa cùng thịnh vượng". Khi ISOCERT cấp dấu chứng nhận ISO 14001 cho doanh nghiệp, doanh nghiệp sẽ được dán dấu chứng nhận ISO 14001 lên sản phẩm biểu tượng của sự hài hòa cùng thịnh vượng. Sản phẩm của doanh nghiệp đi khắp mọi nơi, khi người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm, họ nhìn thấy biểu tượng logo dấu chứng nhận hài hòa cùng thịnh vượng, họ yên tâm tin tưởng sử dụng sản phẩm hơn. Bởi họ tin rằng sản phẩm, hàng hóa đã được đánh giá đạt chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO, từ đó đem lại sự thịnh vượng cho tất cả mọi người.
•  Ước nguyện của ISOCERT xây dựng xã hội tươi đẹp trong tươi lai.

> Khám phá thêm lý do để làm việc với ISOCERT >