DỊCH VỤ KIỂM KÊ LƯỢNG CARBON PHÁT THẢI THEO CƠ CHẾ CBAM CỦA EU

Đối tượng áp dụng

Đối tượng áp dụng

Việt Nam có 06 nhóm hàng thuộc yêu cầu bắt buộc phải có kiểm kê lượng khí thải carbon theo cơ chế CBAM

Lợi ích

Lợi ích kinh doanh khi thực hiện kiểm kê theo cơ chế CBAM

Các doanh nghiệp sẽ đảm bảo tuân thủ và được các cơ chế ưu đãi:

• Hàng hóa thuộc nhóm yêu cầu sẽ được nhập khẩu vào thị trường Châu Âu (EU)
• Giảm mức thuế carbon 
• Chuẩn bị sẵn sàng để mua chứng chỉ CBAM (yêu cầu bắt buộc có hiệu lực năm 2026)
• Tránh giảm các khoản phạt vì không báo cáo và giảm chi phí tiềm ẩn khi mua chứng chỉ CBAM
• Cơ hội để giảm khí thải (giảm chi phí chứng chỉ) trước thời hạn
• Hiểu biết toàn diện về chuỗi cung ứng
• Thúc đẩy quá trình khử cacbon trên toàn bộ chuỗi giá trị

Quy trình thực hiện

Quy trình Kiểm kê lượng khí thải carbon theo cơ chế CBAM

Thực hiện theo hướng dẫn của chuyên gia từ ISOCERT sẽ tuân thủ theo các bước sau:

• Xác định hàng hóa CBAM doanh nghiệp nhập khẩu
• Chọn dữ liệu khí thải doanh nghiệp cần cho mục đích báo cáo/ra quyết định
• Nếu doanh nghiệp không có dữ liệu thực tế từ nhà cung cấp, hãy ước tính lượng khí thải

Lưu ý: Đối với bước dữ liệu, cho đến tháng 7 năm 2024, doanh nghiệp có thể thực hiện theo 02 bước sau để tính lượng khí thải tuân thủ CBAM:

- Tìm hệ số khí thải phù hợp cho hàng hóa nhập khẩu của doanh nghiệp
- Thực hiện phép tính: Lượng khí thải = Trọng lượng hàng hóa (tấn) X Hệ số khí thải (lượng khí thải trên một tấn)

Từ tháng 7 năm 2024, bắt buộc phải sử dụng dữ liệu thực tế từ nhà sản xuất.

Bước 1: Xác định hàng hóa CBAM doanh nghiệp nhập khẩu

Nếu doanh nghiệp nhập khẩu bất kỳ hàng hóa nào thuộc phạm vi CBAM (sắt & thép, nhôm, phân bón, xi măng, hydro, điện) thì công ty phải có sẵn chứng từ nhập khẩu để báo cáo hải quan. Doanh nghiệp cần liên hệ với họ để lấy danh sách hàng hóa (theo mã CN - xem bước 3), số lượng nhập khẩu và quốc gia sản xuất của từng mặt hàng. 

Bước 2: Chọn hệ số phát thải phù hợp cho các phép tính phát thải liên quan đến CBAM của doanh nghiệp

Khi tính toán phát thải CBAM, doanh nghiệp sẽ gặp phải 03 nguồn hệ số phát thải khác nhau:

• Dữ liệu chính do nhà cung cấp của doanh nghiệp cung cấp
• Các hệ số mặc định do Ủy ban Châu Âu (EC) cung cấp
• Các hệ số khu vực do EC cung cấp

► Doanh nghiệp nên chọn dữ liệu nào?

Có 02 mục đích sử dụng chính của dữ liệu: tuân thủ & báo cáo và ra quyết định về cách giảm thiểu (giảm) phát thải. Cuối cùng, nhà sản xuất (nhà cung cấp của doanh nghiệp) sẽ cần cung cấp dữ liệu mà doanh nghiệp cần, nhưng cho đến khi doanh nghiệp có dữ liệu đó, doanh nghiệp có 02 lựa chọn thay thế - hệ số mặc định và mức trung bình khu vực.

Các yếu tố mặc định cho phép dễ dàng tuân thủ các quy định báo cáo CBAM nhưng không cung cấp cho doanh nghiệp bất kỳ thông tin chi tiết nào về cách phát thải thay đổi theo quốc gia sản xuất. Các mức trung bình theo khu vực cung cấp cho doanh nghiệp ý tưởng tốt hơn nhiều về lượng phát thải thực tế có thể là bao nhiêu và có thể được sử dụng để đánh giá chuẩn dữ liệu của nhà sản xuất khi doanh nghiệp có được dữ liệu đó.

► Dữ liệu nhà cung cấp chính

Để tuân thủ và báo cáo theo CBAM, doanh nghiệp cần tuân thủ luật pháp và hướng dẫn do Ủy ban Châu Âu đưa ra.

Để cung cấp số liệu chính xác và đáng tin cậy nhất, EU yêu cầu các doanh nghiệp phải đo lường và báo cáo lượng khí thải liên quan đến CBAM bằng dữ liệu có nguồn gốc trực tiếp từ các nhà cung cấp – nhà sản xuất hoặc nhà xuất khẩu hàng hóa CBAM. Phương pháp này cung cấp cho doanh nghiệp lượng khí thải chính xác nhất, rất quan trọng để điều hướng các điều chỉnh tài chính vào năm 2026.

► Các yếu tố mặc định: Để tuân thủ và báo cáo CBAM

Cho đến tháng 7 năm 2024, nếu doanh nghiệp không có dữ liệu thực tế từ các nhà cung cấp của mình, doanh nghiệp có thể sử dụng các yếu tố phát thải mặc định do Ủy ban Châu Âu (EC) công bố để ước tính lượng phát thải của mình. Các yếu tố mặc định là các giá trị trung bình cho hàng hóa nhập khẩu vào EU; do đó, chúng không dành riêng cho từng quốc gia. Mặc dù điều này sẽ không cung cấp kết quả chính xác nhất, nhưng đây là lựa chọn đơn giản nhất cho hầu hết các doanh nghiệp mới bắt đầu sử dụng CBAM.

Vì không chắc rằng tất cả các nhà cung cấp của doanh nghiệp sẽ cung cấp những con số này, doanh nghiệp có thể dựa vào các yếu tố phát thải mặc định của EC để điền vào các khoảng dữ liệu bị trống.

► Các yếu tố khu vực: Đối với Giảm thiểu Phát thải CBAM

Yêu cầu tính toán phát thải CBAM mang đến cho các doanh nghiệp cơ hội có được những hiểu biết toàn diện về chuỗi cung ứng của họ. Nó cung cấp thông tin hữu ích về nơi tập trung các nỗ lực giảm thiểu không chỉ để giảm mức thuế carbon mà còn thúc đẩy quá trình khử cacbon trên toàn bộ chuỗi giá trị.

Dữ liệu của nhà cung cấp chính là chìa khóa để tiếp cận các ước tính phát thải chính xác nhất. Tuy nhiên, nếu không có dữ liệu này, cách tiếp cận tốt nhất tiếp theo là sử dụng các hệ số phát thải khu vực. Những con số này tạo ra các ước tính phát thải đáng tin cậy hơn so với các hệ số phát thải mặc định của EC bằng cách tính đến các biến động toàn cầu về phát thải sản xuất, phần lớn chịu ảnh hưởng của các nguồn năng lượng khu vực được sử dụng trong sản xuất và các quy trình sản xuất khác nhau.

Ví dụ: Hệ số phát thải khu vực của EC đối với nhôm từ Nam Phi cao hơn 76% về cường độ so với hệ số mặc định của EC. Tương tự, phân bón từ Trung Quốc có hệ số khu vực cao hơn 38% so với hệ số mặc định.

Sử dụng các hệ số mặc định sẽ che giấu những khác biệt khu vực này; sử dụng các hệ số khu vực cho các phép tính CBAM nội bộ của doanh nghiệp sẽ cung cấp một biểu diễn chính xác hơn về lượng khí thải carbon và nghĩa vụ thuế carbon tiềm ẩn phải chi trả.

Bước 3: Đối chiếu hàng hóa nhập khẩu với các hệ số phát thải

Sau khi đã chọn sử dụng giá trị trung bình mặc định hay giá trị trung bình theo khu vực, sẽ cần phải đối chiếu hàng hóa nhập khẩu với các hệ số phát thải cho những hàng hóa đó.

Cách đơn giản nhất để thực hiện việc này là sử dụng mã Danh mục kết hợp (CN), hệ thống mã hóa của EU. Hệ thống này phục vụ cho thuế quan hải quan chung của EU và thống kê thương mại trong và ngoài EU. Các mã này sẽ nằm trong các chứng từ nhập khẩu mà doanh nghiệp đã lưu giữ cho mục đích báo cáo hải quan. Việc sử dụng các mã CN này giúp đơn giản hóa các phép tính, tự động hóa việc đối chiếu và giảm lỗi.

► Thay đổi của CBAM có hiệu lực sau ngày 1/1/2025

Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2025, một số thay đổi sẽ được đưa ra:

Về báo cáo, chỉ chấp nhận phương pháp của EU. Đối với hàng hóa phức tạp, ước tính (bao gồm cả giá trị mặc định) chỉ có thể được sử dụng nếu chúng chiếm ít hơn 20% tổng lượng khí thải nhúng. Ủy ban đã công bố các giá trị mặc định vào ngày 22/12/2023. Báo cáo này từ Trung tâm nghiên cứu chung (JRC) của EU đã đưa vào quá trình chuẩn bị các giá trị mặc định đó.

Ngoài ra, một phần cổng thông tin mới của Sổ đăng ký CBAM sẽ cho phép các nhà điều hành lắp đặt bên ngoài EU tải lên và chia sẻ dữ liệu lắp đặt và khí thải của họ với các bên khai báo báo cáo theo cách hợp lý, thay vì gửi dữ liệu cho từng bên khai báo riêng lẻ. Cổng thông tin sẽ cho phép các nhà điều hành đảm bảo xử lý dữ liệu nhạy cảm về mặt kinh doanh một cách bảo mật. Sau đó, các bên khai báo báo cáo sẽ có thể tự động điền dữ liệu khí thải này vào báo cáo CBAM của họ để tuân thủ nghĩa vụ báo cáo của họ. Đăng ký cho các nhà điều hành lắp đặt sẽ mở từ ngày 1/1/2025.

Cuối cùng, các bên khai báo CBAM sẽ có thể nộp đơn xin trạng thái 'bên khai báo CBAM được ủy quyền' thông qua Sổ đăng ký CBAM. Đơn đăng ký của họ sẽ được Cơ quan có thẩm quyền quốc gia của Quốc gia thành viên EU nơi họ thành lập xử lý. Tình trạng này sẽ trở thành bắt buộc kể từ ngày 1/1/ 2026 đối với việc nhập khẩu hàng hóa CBAM vào lãnh thổ hải quan EU.

Việc xem xét hoạt động của CBAM trong giai đoạn chuyển tiếp sẽ được hoàn tất trước khi hệ thống chính thức có hiệu lực. Đồng thời, phạm vi sản phẩm sẽ được xem xét để đánh giá tính khả thi của việc đưa các hàng hóa khác được sản xuất trong các lĩnh vực thuộc phạm vi của EU ETS vào phạm vi của cơ chế CBAM, chẳng hạn như một số sản phẩm hạ nguồn và những sản phẩm được xác định là ứng cử viên phù hợp trong quá trình đàm phán. Báo cáo sẽ bao gồm một thời gian biểu nêu rõ việc đưa các sản phẩm này vào năm 2030.

Dịch vụ cung cấp

ISOCERT cung cấp dịch vụ Kiểm kê lượng khí thải carbon theo cơ chế CBAM

Đáp ứng các yêu cầu của cơ chế Điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) do Liên minh Châu Âu ban hành. 

• Phân tích cơ hội và thách thức: Đánh giá tình hình hiện tại và xác định các cơ hội, thách thức trong quá trình giảm phát thải khí nhà kính.
• Xác định sản phẩm và quy trình sản xuất chịu tác động: Giúp doanh nghiệp nhận diện rõ các sản phẩm và quy trình sản xuất nào sẽ bị ảnh hưởng bởi quy định CBAM.
• Xác định nguồn gốc sản phẩm và phát thải: Đánh giá nguồn gốc sản phẩm cũng như lượng phát thải trực tiếp và gián tiếp từ quy trình sản xuất.
• Kiểm kê lượng khí thải carbon: theo phạm vi quy định, bao gồm tổng khối lượng hàng hóa, lượng phát thải thực tế và lượng phát thải gián tiếp.
• Lập báo cáo phát thải: Lập báo cáo chi tiết về lượng phát thải khí thải carbon theo các tiêu chuẩn hiện hành tại Việt Nam và yêu cầu của EU.
• Kê khai theo cơ chế CBAM: Hỗ trợ các doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu sang thị trường Châu Âu, kê khai lượng phát thải theo tiêu chí yêu cầu của CBAM.
• Chuẩn bị tờ khai CBAM: Hướng dẫn doanh nghiệp chuẩn bị tờ khai CBAM với các thông tin cần thiết.

► Căn cứ tiêu chuẩn quốc tế thực hiện kiểm kê lượng phát thải

• ISO14033, Quản lý môi trường —Thông tin môi trường định lượng — Hướng dẫn và ví dụ
• ISO14064-2, Khí nhà kính - Phần 2: Quy định kỹ thuật và hướng dẫn để định lượng, quan trắc và báo cáo sự giảm thiểu phát thải hoặc tang cường loại bỏ phát thải khí nhà kính ở cấp độ tổ chức
• ISO14064-3, Khí nhà kính - Phần 3: Quy định kỹ thuật và hướng dẫn đối với thẩm định và kiểm định của các xác nhận khí nhà kính
• ISO14065, Khí nhà kính - Các yêu cầu đối với các tổ chức thẩm định và kiểm định khí nhà kính sử dụng trong việc công nhận hoặc các hình thức thừa nhận khác
• ISO14066, Khí nhà kính - Yêu cầu về năng lực đối với đoàn thẩm định và đoàn kiểm định khí nhà kính
• ISO14067, Khí nhà kính - Dấu vết carbon của sản phẩm— Yêu cầu và hướng dẫn định lượng
• ISO/TR14069:2013, Khí nhà kính—Định lượng và báo cáo phát thải khí nhà kính cho tổ chức—Hướng dẫn áp dụng ISO 14064-1