Tổng quan

Chất phụ gia trong thực phẩm là gì?

Theo Luật An toàn thực phẩm, phụ gia thực phẩm là “chất được chủ định đưa vào thực phẩm trong quá trình sản xuất, có hoặc không có giá trị dinh dưỡng, nhằm giữ hoặc cải thiện đặc tính của thực phẩm”. Theo Ủy ban Tiêu chuẩn hóa Thực phẩm Quốc tế (Codex Alimentarius Commission- CAC), Phụ gia thực phẩm là “một chất, có hay không có giá trị dinh dưỡng, bản thân nó không được tiêu thụ như một thực phẩm hay như một thành phần của thực phẩm và khi bổ sung nó vào thực phẩm nhằm giải quyết mục đích công nghệ trong sản xuất, hoặc để chế biến, bao gói, bảo quản, vận chuyển thực phẩm hoặc để cải thiện kết cấu, đặc tính kỹ thuật của thực phẩm đó”

Các chất phụ gia bị cấm trong thực phẩm

Có nhiều loại phụ gia thực phẩm không tốt cho sức khỏe mà chúng ta vẫn vô tư tiêu thụ hàng ngày mà không biết, sau đây là các chất phụ gia bị cấm sử dụng trong thực phẩm:

• Mono Natri Glutamate (bột ngọt, viết tắt E621)

Phụ gia này thường chứa trong các thực phẩm có nguồn gốc từ khoai tây chiên, các món ăn nhẹ, súp đóng hộp, bánh quy, thức ăn đông lạnh, thịt hộp. Loại chất phụ gia này sẽ kích thích các cơn đau nửa đầu, có nồng độ Natri cao, thường Natri sẽ chiếm 21%.

Theo một báo cáo từ Trung tâm Y tế Arizona (Mỹ), bột ngọt thúc đẩy sự tăng trưởng và lan rộng các tế bào ung thư, có thể đẩy nhanh tử vong ở bệnh nhân mắc bệnh tim mạch. Nghiên cứu vào năm 2008 được công bố trên Tạp chí bệnh tự miễn dịch (Mỹ) còn cho thấy, bột ngọt dẫn đến béo phì và chứng viêm trong cơ thể, đặc biệt ở gan.

• Acesulfame-K (viết tắt E950)

Acesulfame-K là một chất làm ngọt nhân tạo, thường được sử dụng trong các loại nước giải khát và nhiều sản phẩm khác. Nghiên cứu được công bố vào năm 2008 của Cục Y tế Dự phòng Mỹ cho thấy, người sử dụng liên tục 10 năm những thực phẩm chứa chất phụ gia này sẽ tạo cơ hội cho các khối u đường tiết niệu phát triển.

• BHA (viết tắt E320)

BHA thường được tìm thấy trong khoai tây chiên, kẹo cao su, ngũ cốc, xúc xích đông lạnh, kẹo, chất béo dạng rắn. Loại phụ gia này có nguồn gốc từ dầu mỏ.

Viện Quốc Gia Mỹ báo cáo, dựa trên các nghiên cứu từ động vật, BHA chính là một chất tiềm ẩn gây bệnh ung thư.

• Aspartame (viết tắt E951)

Aspartame là một chất làm ngọt nổi tiếng, được tìm thấy nhiều trong các loại đồ uống, nước giải khát, món tráng miệng không đường ở dạng đông lạnh, kẹo cao su, siro ho, kem đánh răng, các loại vitamin dạng viên nhai và cả ở trong ngũ cốc.

Aspartame kết hợp cùng các chất phụ gia thực phẩm khác gây béo phì, đau đầu, một số bệnh ung thư, các vấn đề về thần kinh như bị ảo giác. Loại chất làm ngọt nhân tạo này cũng đảo lộn trật tự cân bằng của các loại vi sinh vật có lợi ở đường ruột cũng như chức năng men vi sinh đường ruột, gây ảnh hưởng đến tâm trạng.

• Cyclamate (viết tắt E952)

Đây là chất ngọt nhân tạo đã bị cấm sử dụng ở Hoa Kỳ do khả năng gây ung thư của nó. Người ta nghi ngờ rằng cyclamate có thể làm tăng hoạt tính gây ung thư của những chất khác chứ không phải bản thân nó gây bệnh ung thư. 

Theo một báo cáo về cyclamate của Đại học Elmhurst (bang Illinois, Mỹ), cyclamate vẫn được sử dụng ở 55 quốc gia trên thế giới nên nếu đi du lịch đến những khu vực này bạn vẫn có khả năng ăn phải từ thực phẩm ở đây.

• Olestra

Chất phụ gia này có thể dùng thay thế các loại chất béo mà không chứa calo và được hấp thụ bình thường qua hệ tiêu hóa. Nó thường được sử dụng trong khoai tây chiên.

Olestra thường gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa, cản trở sự hấp thụ của cơ thể từ các hợp chất quan trọng như lutein, lycopene, beta-carotene – giúp bảo vệ cơ thể khỏi ung thư và bệnh tim mạch.

• Chất béo chuyển hóa 

Chất béo chuyển hóa thường được tìm thấy trong bơ thực vật, bánh rán, bánh phủ kem, bắp rang lò vi sóng và các loại thực phẩm chiên. Vào năm 2009, tạp chí Bác sĩ gia đình Mỹ cảnh báo loại chất phụ gia này làm bệnh tim thêm trầm trọng.

• Propyl Gallate (E310)

Propyl Gallate là một chất bảo quản thường thấy trong các loại dầu, kẹo cao su và các sản phẩm từ thịt. Nó hoạt động giống như HBA và là chất có khả năng gây ung thư.

• Kali Bromate

Chất phụ gia này thường chứa trong bánh mì, các loại bánh, khoai tây chiên. Chất này bị cấm sử dụng ở hầu hết các nước nhưng vẫn được sử dụng ở Hoa Kỳ. Loại chất này thúc đẩy sinh trưởng, phát triển các khối u ở thận và tuyến giáp.

• Saccharin

Saccharin là một chất làm ngọt nhân tạo, thường được dùng trong các loại nước ngọt. Loại chất này gây có khả năng gây ung thư đường tiết niệu, bàng quang, ung thư buồng trứng.

• Nitrit và Nitrates

Đây là những chất bảo quản để tăng cường màu sắc và hương vị của các loại thịt chế biến, điển hình nhất là thịt xông khói. Thêm Nitrit và Nitrates vào thực phẩm sẽ khuyến khích sự hình thành các chất gây ung thư trong thực phẩm.

• Chất tạo màu thực phẩm

Chất tạo màu thực phẩm, chẳng hạn như Xanh # 1, xanh # 2, vàng # 6 và đỏ # 3 được sử dụng nhiều trong nước ngọt, bánh nướng và kẹo. Trung tâm Khoa học vì Lợi ích Cộng đồng công bố, cả 4 loại chất này đều chứa các thuộc tính gây ung thư.

Những điểm cần lưu ý đối với chất phụ gia thực phẩm

Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo khi sử dụng phụ gia thực phẩm trong sản xuất chế biến thực phẩm phải tuân thủ các nguyên tắc sau: sử dụng đúng loại phụ gia thực phẩm trong danh mục, đúng đối tượng, đúng hàm lượng theo quy định của Bộ Y tế. Các phụ gia thực phẩm phải đảm báo có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, còn thời hạn sử dụng và phải đáp ứng yêu cầu về an toàn theo quy định tại các Quy chuẩn Việt Nam và tiêu chuẩn Việt Nam tương ứng.

Đối với người dân khi chọn mua thực phẩm, người tiêu dùng nên lưu ý lựa chọn các sản phẩm có dán nhãn, niêm yết giá rõ ràng, không nên ham rẻ mà mua hàng không rõ nguồn gốc. Nhãn mác phải có đầy đủ thông tin như: Tên hàng hóa, địa chỉ sản xuất, hướng dẫn sử dụng, thời hạn bảo quản…; hàng hóa nhập khẩu phải có nhãn phụ ghi những thông tin thuộc nội dung bắt buộc bằng tiếng Việt đính kèm nhãn gốc. Ðối với thực phẩm đã chế biến, người tiêu dùng nên chọn những sản phẩm có ghi rõ nguồn gốc, xuất xứ, hạn sử dụng và có ghi chú về chất phụ gia.