Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 - Bộ tiêu chuẩn về quản lý môi trường - 8 vấn đề cần hiểu rõ

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 là gì?

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 là chủ đề nhận được nhiều sự quan tâm từ phía các doanh nghiệp. ISO 14000 được hiểu là tập hợp gồm nhiều tiêu chuẩn khác nhau được thiết kế dành cho hoạt động quản lý môi trường của các doanh nghiệp/ tổ chức. Các tiêu chuẩn thuộc ISO 14000 đều được xây dựng và ban hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (International Standardization Organization hay ISO). 

Trong đó, ISO 14001 là tiêu chuẩn phổ biến nhất và cũng là cốt lõi của bộ ISO 14000. Bởi tiêu chuẩn này đóng vai trò như là một bộ khung chuẩn để doanh nghiệp có thể xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý môi trường (EMS) đạt hiệu quả tối ưu. 

Ngoài ra, ISO 14004 cũng là một trong những tiêu chuẩn khá phổ biến trong bộ ISO 14000. Với ISO 14004, doanh nghiệp sẽ được hướng dẫn phương pháp làm thế nào để có một EMS đạt chuẩn ISO 14001. Đồng thời, nó cũng là công cụ giải quyết hiệu quả nhiều khía cạnh liên quan đến môi trường trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 

Có thể thấy được, mỗi tiêu chuẩn trong ISO 14000 sẽ tiếp cận hoạt động quản lý môi trường theo một hướng khác nhau. Nhưng về cơ bản, mục đích chung nhất của bộ ISO 14000 là đưa ra định hướng giúp doanh nghiệp có thể kiểm soát và giảm thiểu các tác động tiêu cực tới môi trường và liên tục có những cải tiến, thay đổi để cải thiện các vấn đề về môi trường. 

Sự ra đời của bộ tiêu chuẩn ISO 14000

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 và ISO 9000 đều xuất phát từ những lo ngại về thương mại quốc tế. Một trong những vấn đề của cuộc đàm phán GATT 1986 tại Uruguay là việc dỡ bỏ các rào cản thương mại phi thuế quan.

Bộ tiêu chuẩn ISO 9000 được công bố khoảng một năm sau cuộc đàm phán GATT của Uruguay. Các tiêu chuẩn ISO 14000 là một phản ứng đối với cả các cuộc đàm phán GATT và mối quan tâm ngày càng tăng của toàn cầu về môi trường, được thể hiện qua Hội nghị Rio năm 1992 về môi trường.

Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 gồm các tiêu chuẩn nào?

Từ lần đầu chính thức ban hành (năm 1996), bộ 14000 đã trải qua nhiều lần cải tiến, cập nhập để phù hợp với bối cảnh về môi trường tại thời điểm đó. Cho tới nay, tóm tắt bộ tiêu chuẩn ISO 14000 đã được phát triển gồm những tiêu chuẩn chính như sau: 

➣  ISO 14001: Hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 - Các yêu cầu và hướng dẫn sử dụng.

➣ ISO 14004: Hướng dẫn chung các nguyên tắc, hệ thống và các kỹ thuật hỗ trợ.

➣ ISO 14010: Hướng dẫn đánh giá môi trường - Các nguyên tắc chung.

➣ ISO 14011: Hướng dẫn đánh giá môi trường - Thủ tục đánh giá - Đánh giá hệ thống quản lý môi trường.

➣ ISO 14012: Hướng dẫn kiểm toán môi trường - Tiêu chuẩn năng lực đối với kiểm toán viên môi trường. 

➣ ISO 14020 - 14025: Nhãn mác & phát minh môi trường.

➣ ISO 14031: Đánh giá các hoạt động môi trường.

➣ ISO 14040 - 14048: Đánh giá vòng đời của sản phẩm - Nguyên tắc cùng khuôn khổ.

➣ ISO 14050: Từ vựng về quản lý môi trường.

➣ ISO 14061: Thông tin hướng dẫn tổ chức lâm nghiệp sử dụng tiêu chuẩn ISO 14001 & ISO 14004.

➣ ISO guide 64: Hướng dẫn đề cập tới khía cạnh môi trường trong tiêu chuẩn về sản phẩm. 

Đối tượng áp dụng bộ tiêu chuẩn ISO 14000

Thực tế, doanh nghiệp nào cũng có thể áp dụng theo ISO 14000. Đặc biệt là các doanh nghiệp có mong muốn xây dựng hoặc cải thiện hiệu quả cho EMS của mình. 

Nói cách khác, bộ tiêu chuẩn ISO 14000 không có giới hạn cho việc doanh nghiệp nào được hay không được áp dụng nó trong công tác quản lý môi trường. Từ các đơn vị sản xuất tới các tổ chức kinh doanh, cung ứng dịch vụ hay thực hiện xuất nhập khẩu hay các tổ chức phi lợi nhuận... Tất cả đều có thể áp dụng các tiêu chuẩn trong ISO 14000. 

Mục tiêu của bộ tiêu chuẩn quản lý môi trường ISO 14000

Các tiêu chuẩn trong hệ thống môi trường ISO 14000 được xây dựng đòi hỏi doanh nghiệp cần phải đáp ứng được các mục tiêu cốt lõi sau đây:

‒ Xác định những yêu cầu về mặt pháp luật liên quan đến môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. 

‒ Xác định những lĩnh vực và hoạt động liên quan tới môi trường mà doanh nghiệp có khả năng kiểm soát. 

‒ Xác định rủi ro và cơ hội xuất hiện trong các hoạt động môi trường của doanh nghiệp. 

‒ Thiết lập được chính sách môi trường, các mục tiêu cùng phương pháp để đạt được chúng.

‒ Thiết lập hoạt động giám sát, theo dõi và đánh giá hiệu quả của EMS.

Để đạt được các mục tiêu này, một số công việc, hoạt động các doanh nghiệp/ tổ chức cần phải triển khai bao gồm: 

‒ Thể hiện cam kết của ban lãnh đạo về việc triển khai và áp dụng ISO 14000. 

‒ Ban hành những quy định về môi trường yêu cầu đội ngũ nhân viên và các bên liên quan cần phải tuân thủ. 

‒ Thiết lập các biện pháp quản lý, kiểm soát quá trình sản xuất kinh doanh có liên quan tới môi trường trong doanh nghiệp. 

‒ Xây dựng các kế hoạch, những chương trình riêng biệt để mọi khía cạnh môi trường liên quan tới hoạt động của doanh nghiệp được kiểm soát. 

‒ Gắn kết công tác quản lý môi trường vào với công việc hàng ngày và văn hóa của doanh nghiệp. 

‒ Xây dựng các cuộc đánh giá để phát hiện các sự không phù hợp. Từ đó có biện pháp khắc phục và phòng ngừa phù hợp, kịp thời. 

‒ Tuyên truyền và đào tạo cho các bên liên quan về ISO 14000. 

Lợi ích của việc áp dụng bộ tiêu chuẩn môi trường ISO 14000

Có thể doanh nghiệp chưa biết, bộ tiêu chuẩn quốc tế về môi trường ISO 14000 có cấu trúc khá tương tự như bộ tiêu chuẩn ISO 9000 về hệ thống quản lý chất lượng. Chính vì vậy, nếu như ISO 9000 giúp doanh nghiệp giải quyết hiệu quả các vấn đề về quản lý chất lượng. Thì ISO 14000 cũng đáp ứng được các nhu cầu tương tự trong lĩnh vực quản lý môi trường.

Một số lợi ích nổi bật mà ISO 14000 sẽ đem đến cho doanh nghiệp/ tổ chức áp dụng nó phải kể đến như: 

‒ Giảm thiểu các ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường thông qua việc hạn chế tối đa chất thải công nghiệp và phân bố nguồn tài nguyên hợp lý hơn. 

‒ Giúp tiết kiệm chi phí nguyên liệu đầu vào, chi phí hạch toán môi trường. Từ đó góp phần tối ưu chi phí hoạt động chung cho doanh nghiệp. 

‒ Được sử dụng như một công cụ marketing hiệu quả để gia tăng uy tín cùng hình ảnh tốt đẹp của doanh nghiệp.

‒ Hạn chế việc gặp phải các rủi ro và áp lực từ quy chế hay chế tài về môi trường trong quá trình cung ứng sản phẩm/ dịch vụ trên thị trường. 

‒ Đóng góp vào các hoạt động vì môi trường, hướng tới một tương lai phát triển bền vững không chỉ cho bản thân doanh nghiệp mà còn cho toàn xã hội.

‒ Tăng cường hiệu quả của hoạt động quản lý môi trường.

‒ Có thể tương thích và kết hợp với các hệ thống quản lý ISO khác để nâng cao hiệu quả hoạt động chung của doanh nghiệp. 

‒ Đặc biệt khi doanh nghiệp có được chứng nhận ISO 14001 sẽ là tấm giấy thông hành giúp doanh nghiệp có thể tiếp cận thị trường quốc tế thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường. 

Các yêu cầu hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn ISO 14000

Việc xây dựng một hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14000 sao cho phù hợp và hiệu quả không phải là một điều dễ dàng đối với nhiều doanh nghiệp. Để hệ thống này có hiệu lực và đảm bảo đạt được thành công, ISO 14000 đòi hỏi doanh nghiệp cần phải đáp ứng được những yêu cầu sau: 

‒ Đảm bảo có sự tham gia và cam kết từ lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp.

‒ Có một chính sách môi trường phù hợp với định hướng và cam kết của doanh nghiệp. Đồng thời, có thể thực hiện và đo lường được. 

‒ Các mục tiêu, kế hoạch môi trường cần phải tương thích và giải quyết được các chính sách môi trường đã đặt ra. 

‒ Phải xây dựng và áp dụng EMS dựa trên bối cảnh thực tế của tổ chức và điều kiện môi trường nơi tổ chức hoạt động. 

‒ Phân bố nguồn lực hợp lý, xác định rõ vai trò, quyền hạn cùng trách nhiệm của những người tham gia EMS.

‒ Thực hiện đào tạo cho đội ngũ cán bộ nhân viên về EMS theo ISO 14000.

‒ Đảm bảo nguồn nhân lực tham gia và thực hiện quản lý môi trường phải thực sự có đầy đủ năng lực và phẩm chất phù hợp. 

‒ Các thông tin trong EMS phải được truyền đạt rõ ràng, đúng đối tượng và kịp thời trong nội bộ doanh nghiệp cũng như bên ngoài với các bên quan tâm. 

‒ Thiết lập hệ thống tài liệu, hồ sơ về EMS đầy đủ, chính xác, đảm bảo tính sẵn có. Chúng phải được kiểm soát, lưu trữ và cập nhập thường xuyên.

‒ Thiết lập các chương trình đánh giá, giám sát cùng các biện pháp, hành động khắc phục, phòng ngừa các mối nguy gây ảnh hưởng tới môi trường. 

‒ Đảm bảo có sự tham gia và xem xét từ lãnh đạo

‒ Cải tiến liên tục để phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội - môi trường thực tế. 

Chứng nhận ISO 14000 - Hệ thống quản lý môi trường

Bộ ISO 14000 đề cập đến một nhóm các tiêu chuẩn bao gồm: ISO 14001, 14004, 14005,... Các tiêu chuẩn này có thể giúp các tổ chức giải quyết các vấn đề môi trường như giảm sử dụng nguyên liệu thô, giảm tiêu thụ năng lượng, nâng cao hiệu quả và giảm thiểu chất thải. Trong họ này, ISO 14001 năm 2015 có thể được chứng nhận. Như vậy nhắc đến chứng nhận về môi trường ISO 14000, chứng chỉ ISO 14000 hay giấy chứng nhận ISO 14000 cũng chính là việc doanh nghiệp được chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO 14001.

Tiêu chuẩn ISO 14001 đề cập đến các yêu cầu của hệ thống quản lý môi trường. Tổ chức chứng nhận thứ ba sẽ chứng nhận các doanh nghiệp theo phiên bản hiện tại của ISO 14001.

Lời kết

Bài viết này của chúng tôi chia sẻ 8 thông tin cơ bản và chi tiết về bộ tiêu chuẩn ISO 14000. Hy vọng những thông tin này hữu ích với doanh nghiệp bạn khi đang bắt tay vào triển khai thực hiện theo ISO 14000 hay gặp khó khăn trong quá trình áp dụng.

Mọi thắc mắc về tiêu chuẩn ISO 14000, bạn có thể để lại lời nhắn ở phần comment phía bên dưới bài này.

Nếu thấy bài viết của chúng tôi mang lại giá trị, hãy chia sẻ bài viết cho mọi người trên mạng xã hội (facebook, zalo,...) để đồng nghiệp cùng triển khai EMS theo ISO 14000 nắm rõ.

Trong thời đại internet kết nối vạn vật như ngày nay, sẽ không còn quá khó khăn khi tìm kiếm tổ chức chứng nhận ISO 14001 uy tín được cấp phép. Doanh nghiệp có thể yên tâm đăng ký dịch vụ cấp giấy chứng nhận ISO 14001 tại ISOCERT - ISOCERT đã được BoA (Văn phòng Công nhận Chất lượng) công nhận và được cấp VICAS theo giấy chứng nhận số 1162/TĐC-HCHQ - qua hotline 0976389199 (miễn phí) để được hỗ trợ bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu của ISOCERT.