Tiêu chuẩn ISO 14001:2015 - Hệ thống quản lý môi trường (EMS) - Mục đích và các yêu cầu

Tiêu chuẩn ISO 14001 là gì?

Tiêu chuẩn ISO 14001 cụ thể hơn là tiêu chuẩn ISO 14001:2015 là một tiêu chuẩn quốc tế dành cho hệ thống quản lý môi trường. Được áp dụng với mọi doanh nghiệp/ tổ chức không phân biệt về quy mô lớn nhỏ ra sao. Tiêu chuẩn này được coi là khung chuẩn, là định hướng giúp doanh nghiệp/ tổ chức quản lý các vấn đề liên quan tới môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của mình.

Cụ thể, sau khi xây dựng và ban hành tiêu chuẩn ISO 14001, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) đã công bố 22180 tiêu chuẩn, quy tắc cùng những tài liệu liên quan đến ISO 14001 dành cho hầu hết các ngành nghề, lĩnh vực từ nông nghiệp tới công nghệ. 

Với những tiêu chuẩn, tài liệu này, doanh nghiệp/ tổ chức có thể chủ động giảm thiểu vấn đề ô nhiễm môi trường, cụ thể hơn là giảm thiểu các chất thải công nghiệp thông qua việc vận hành và kiểm soát hệ thống quản lý môi trường có hiệu lực.

Các phiên bản của ISO 14001

Tiêu chuẩn ISO 14001 nằm trong bộ tiêu chuẩn ISO 14000 chính thực được ban hành vào năm 1996 và tới thời điểm hiện tại đã có 3 phiên bản chính thức được ra đời. Lần lượt là ISO 14001:1996; ISO 14001:2004 và ISO 14001:2015.

Phiên bản ISO 14001:2015 chính là phiên bản mới nhất và đang có hiệu lực hiện nay. Tại Việt Nam, TCVN ISO 14001:2015 (được Ban kỹ thuật tiêu chuẩn TCVN/TC 207, Quản lý môi trường biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố) chính là phiên bản hoàn toàn tương đương với ISO 14001:2015.

Với ISO 14001 mới nhất - ISO 14001:2015, doanh nghiệp có thể nắm rõ được bối cảnh của mình để tối ưu hiệu quả quản lý rủi ro. Cùng với đó là việc đề cao vai trò của người lãnh đạo trong hoạt động quản lý môi trường. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể cải thiện được hiệu suất hoạt động mà vẫn đảm bảo hiệu suất của môi trường. Từ đó, tạo được sự tin tưởng từ khách hàng, đối tác cùng các bên liên quan.

ISO 14001 phiên bản mới nhất 2015 hiện nay đang được rất nhiều doanh nghiệp áp dụng và cho thấy hiệu quả thực sự của nó. Vậy mục đích chính của việc áp dụng ISO 14001 là gì? Chúng ta cùng xem phần dưới nhé.

Mục đích của việc áp dụng ISO 14001:2015

Để đảm bảo hệ thống ISO 14001 đạt được mục tiêu đã đặt ra, doanh nghiệp khi áp dụng tiêu chuẩn này cần phải xác định rõ những rủi ro tiềm tàng có thể xảy ra. Nhằm thiết lập những biện pháp phòng ngừa hay hành động khắc phục và phù hợp. Sau đó, cần phải thực hiện các điều chỉnh, cải tiến kịp thời khi cần để tránh việc các rủi ro sẽ tái xuất hiện trong tương lai.

Đồng thời, việc áp dụng ISO 14001 cũng chính là một cách giúp doanh nghiệp chứng minh sự tuân thủ nghiêm túc với các quy định, luật định hiện hành của chính phủ về vấn đề môi trường. Nhờ vậy mà doanh nghiệp sẽ được xem xét miễn/ giảm các cuộc đánh giá, kiểm tra. Cũng như giảm nguy cơ bị chịu phạt do vi phạm các điều luật liên quan đến môi trường trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Mặt khác, việc triển khai hệ thống quản lý môi trường theo ISO 14001 cũng là cơ sở để tạo niềm tin cho khách hàng, đối tác về doanh nghiệp. Là bằng chứng hợp lý chứng minh sự quan tâm, đóng góp về môi trường của doanh nghiệp. Đây cũng chính là cách doanh nghiệp có thể cải thiện hình ảnh của mình, tạo dựng sự uy tín và sức cạnh tranh trên thị trường hiện nay. 

Doanh nghiệp nào nên áp dụng ISO 14001:2015?

Hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 được thiết kế dành cho mọi doanh nghiệp/ tổ chức có hoạt động sản xuất, kinh doanh có thể tác động tới môi trường. Đặc biệt là những đối tượng muốn thực hiện (hoặc cải tiến) công tác quản lý môi trường trong hệ thống của mình.

Theo Nghị định số 40/2019/NĐ-CP về Hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường, một số loại hình sản xuất công nghiệp có khả năng gây ô nhiễm môi trường cần phải áp dụng và đạt chứng nhận ISO 14001 trước ngày 31/12/2020. 

Cụ thể, danh mục các loại hình sản xuất đòi hỏi doanh nghiệp phải chứng nhận ISO 14001 bao gồm:

Bên cạnh đó, nếu cơ sở của bạn không thuộc một trong những đối tượng nói trên, hãy tham khảo ngay những đối tượng cần có giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn môi trường ở đây.

Lợi ích của ISO 14001:2015

Có thể nói, ISO 14001 là một trong những tiêu chuẩn về hệ thống quản lý thành công nhất. Bởi khi áp dụng tiêu chuẩn này, doanh nghiệp/ tổ chức có thể đạt được vô vàn lợi ích trên các khía cạnh khác nhau. Nổi bật nhất là các lợi ích ở khía cạnh quản lý, tạo dựng thương hiệu và tài chính.

Về khía cạnh quản lý

Tiêu chuẩn môi trường 14001 mang lại nhiều lợi ích về khía cạnh quản lý cho doanh nghiệp.

Giúp doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong việc kiểm soát các mối nguy về môi trường để đáp ứng được những yêu cầu của khách hàng, đối tác cũng như các quy định pháp luật về môi trường;

Gia tăng hiệu quả quản lý rủi ro, từ đó sớm phòng ngừa được những sự cố về môi trường có thể gây tổn thất cho doanh nghiệp.

Là cơ sở để doanh nghiệp duy trì hiệu lực của hệ thống quản lý môi trường và có sự điều chỉnh, cải tiến kịp thời và phù hợp với bối cảnh hiện tại.

Về khía cạnh tạo dựng thương hiệu

• Nâng cao hình ảnh, uy tín của doanh nghiệp/ tổ chức trong mắt người tiêu dùng cùng xã hội.
• Tạo lợi thế cạnh tranh để giữ vững thị phần trên thị trường. Cũng như là cơ sở để khách hàng trong thị trường mới dễ chấp nhận sản phẩm/ dịch vụ của doanh nghiệp hơn.
• Là bằng chứng chứng minh doanh nghiệp đã tuân thủ và chấp hành một cách nghiêm túc các quy định của pháp luật. Từ đó tạo lập niềm tin đối với các cơ quan quản lý, chính phủ cùng các bên liên quan.
• Là cầu nối giúp doanh nghiệp thực hiện thương mại quốc tế. 

Về khía cạnh tài chính

Điều này đóng vai trò ngày càng quan trọng hơn, nhất là trong bối cảnh chi phí mua sắm nguyên vật liệu ngày càng cao do sự cạn kiện của nguồn tài nguyên.

Đồng thời, tiêu chuẩn ISO 14001 giúp tối ưu chi phí hoạt động, vận hành doanh nghiệp thông qua việc giảm thiểu chi phí xử lý do ngăn ngừa ô nhiễm và giảm thiểu chất thải ra môi trường trong quá trình sản xuất, kinh doanh.

Cấu trúc của ISO 14001

Cấu trúc nội dung ISO 14001 bao gồm 10 phần chính. Phiên bản mới nhất ISO 14001:2015 được xây dựng dựa trên cấu trúc bậc cao (High Level Structure - HLS). Cấu trúc này bao gồm các điều khoản cơ bản như sau:

Từ cấu trúc này, ta có thể dễ dàng nhận ra nó khá tương đồng với cấu trúc của các tiêu chuẩn ISO về hệ thống quản lý khác. Mục đích của sự tương đồng này là giúp doanh nghiệp có thể áp dụng tiêu chuẩn ISO 14001 một cách độc lập. Hoặc kết hợp với việc quản lý hệ thống theo các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 9001 hay ISO 22000… để tối ưu hóa hiệu quả của công tác quản lý môi trường.

Trong đó các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 14001 chính là từ điều khoản 4 đến điều khoản 10. Đây cũng là nội dung trọng tâm của tiêu chuẩn này. Đó là: Bối cảnh của tổ chức, sự lãnh đạo, hoạch định, sự hỗ trợ, thực hiện/ điều hành, đánh giá kết quả của hoạt động và cải tiến. Để thực hiện thành công ISO 14001 doanh nghiệp không chỉ phải biết mà cần phải hiểu chi tiết nội dung ở các mục này.

Các yếu tố chính của tiêu chuẩn ISO 14001:2015

Để hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 trong doanh nghiệp duy trì được hiệu lực và đạt được kết quả như mong đợi, doanh nghiệp cần phải đáp ứng được những yếu tố như sau:

Triển khai hệ thống quản lý môi trường theo chu trình PDCA

Chu trình PDCA trong ISO 14001, cụ thể là chu trình Plan - Do - Check - Act mà một mô hình có sự lặp đi lặp lại nhằm đạt được sự cải tiến liên tục. Doanh nghiệp có thể áp dụng chu trình PDCA cho toàn bộ hệ thống hoặc trong từng quy trình cụ thể thuộc hệ thống. Chu trình PDCA cho hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001 được hiểu ngắn gọn như sau:

Plan - Lập kế hoạch: Bao gồm việc thiết lập những mục tiêu, chính sách môi trường cùng nhưng quá trình cần thiết trong việc chuyển giao kết quả phù hợp đối với chính sách, mục tiêu môi trường đã được đặt ra.

Do - Thực hiện: Là việc tiến hành triển khai các quy trình đã được hoạch định ở bước trước đó.

Check - Kiểm tra: Bao gồm hoạt động theo dõi, giám sát, đo lường và báo cáo thực tế triển khai các quy trình so với các chính sách, mục tiêu đã được thiết lập.

Act - Hành động: Là các hoạt động, biện pháp điều chỉnh, thay đổi để hệ thống quản lý môi trường có thể cải tiến liên tục.

Quản lý môi trường một cách có chiến lược

Để đảm bảo hoạt động quản lý môi trường theo ISO 14001 đạt hiệu quả, doanh nghiệp cần phải hoạch định một cách có chiến lược. Bao gồm việc phân tích và nắm rõ bối cảnh của tổ chức cũng như của các bên liên quan.

Đồng thời, luôn phải cập nhập tình hình cùng điều kiện môi trường tại địa phương, khu vực hay toàn cầu có thể bị tác động bởi hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Bởi việc này sẽ giúp doanh nghiệp lường trước được các rủi ro đang tới gần để có hành động khắc phục phù hợp. Hoặc phát hiện được các cơ hội để nhanh chóng nắm bắt giúp phát triển doanh nghiệp hơn nữa.

Vai trò của lãnh đạo cần được chú trọng

Không chỉ ở ISO 14001 mà các tiêu chuẩn ISO nói chung, người lãnh đạo được coi như là đầu tàu của mỗi tổ chức/ doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng trong việc định hướng hệ thống theo ISO.

Do đó, một khi người lãnh đạo thể hiện cam kết của mình và phân công trách nhiệm, quyền hạn rõ ràng thì việc quản lý môi trường cũng sẽ đạt được hiệu quả tối ưu hơn.

Tư duy về vòng đời sản phẩm

Trong tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001, việc có tư duy rõ ràng về vòng đời sản phẩm sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát được ảnh hưởng của mình tới môi trường liên quan tới việc sử dụng, xử lý hoặc thải bỏ sản phẩm khi hết vòng đời.

Trao đổi thông tin lẫn nhau

Doanh nghiệp cần thực hiện trao đổi thông tin cả với bên trong và bên ngoài để đảm bảo hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 được kiểm soát một cách toàn diện. Hạn chế tối đa các mối nguy ảnh hưởng tới môi trường trong quá trình sản xuất, kinh doanh.

Đặc biệt, mọi thông tin có ý nghĩa với hoạt động quản lý môi trường đều phải được văn bản hóa và lưu trữ dưới dạng hồ sơ, tài liệu. Bởi chúng chính là cơ sở để doanh nghiệp thực hiện các cuộc đánh giá nội bộ cũng như đưa ra các quyết định, cải tiến phù hợp.

Mất bao lâu để triển khai ISO 14001:2015?

Đây là một tiêu chuẩn quốc tế nên nhiều doanh nghiệp băn khoăn không biết áp dụng nó trong vòng bao lâu để có thể thành công. Thông thường, hầu hết doanh nghiệp sẽ triển khai trong vòng 6 tháng nếu họ có từ 50 nhân viên trở xuống, nhưng một số doanh nghiệp có quy mô lớn hơn có thể mất nhiều thời gian hơn - lên đến 1 năm hoặc hơn một năm đối với các cơ sở trên 200 người.

Lựa chọn ISOCERT chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO 14001

Hiện nay, có không ít tổ chức cung cấp dịch vụ chứng nhận ISO, trong đó có ISO 14001. Nhưng không phải nơi nào cũng đảm bảo uy tín, chất lượng. Một trong những tổ chức chứng nhận ISO 14001 mà doanh nghiệp có thể tin tưởng lựa chọn là Tổ chức chứng nhận và giám định quốc tế ISOCERT.

Về mặt pháp lý, ISOCERT là một trong số ít những tổ chức được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng (trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp phép hoạt động trong lĩnh vực chứng nhận tiêu chuẩn ISO 14001 cho hệ thống quản lý môi trường theo giấy chứng nhận số 1162/TĐC-HCHQ.

Đồng thời, ISOCERT cũng được cả Văn phòng Công nhận Chất lượng (BoA) lẫn  Diễn đàn Công nhận Quốc tế IAF công nhận. Nói cách khác, chứng chỉ ISO 14001 do ISOCERT cấp sẽ được công nhận và thừa nhận không chỉ ở VIệt Nam mà còn trên phạm vi quốc tế.

Về mặt chuyên môn, đội ngũ chuyên gia của ISOCERT đều là những người hoạt động lâu năm trong lĩnh vực chứng nhận sự phù hợp. Có đầy đủ kinh nghiệm cũng như năng lực, kiến thức để có thể thực hiện các cuộc đánh giá một cách thỏa đáng, chính xác trên cơ sở công khai, minh bạch, rõ ràng.

Về mặt dịch vụ, khách hàng luôn đánh giá cao ISOCERT nhờ sự chuyên nghiệp từ khâu tiếp nhận thông tin đầu vào đến khâu đánh giá và cấp chứng nhận ISO 14001. Chi phí chứng nhận cũng vô cùng hợp lý, tiết kiệm, đảm bảo phù hợp với mọi doanh nghiệp. Cùng với đó là hệ thống chi nhánh trải rộng Việt Nam tạo sự thuận lợi cho khách hàng khi có nhu cầu sử dụng dịch vụ chứng nhận ISO 14001 tại ISOCERT.

Nội dung đầy đủ của tiêu chuẩn ISO 14001:2015 - Hệ thống quản lý môi trường

Sau đây chúng tôi sẽ chia sẻ nội dung chi tiết của hệ thống tiêu chuẩn ISO 14001, doanh nghiệp có thể tìm hiểu chi tiết để có thể áp dụng thành công hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO 14001:

Hy vọng với những thông tin được chia sẻ trên đây, doanh nghiệp đã tìm được lời giải đáp cho câu hỏi Hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 là gì? Cũng như một kiến thức cơ bản cần biết về tiêu chuẩn ISO 14001.

Mọi thắc mắc hay cần được hỗ trợ về chứng nhận hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001, xin vui lòng liên hệ tới hotline 0976389199 để nhận được phản hồi trong thời gian sớm nhất từ ISOCERT.