ISO là gì? Lịch sử hình thành ISO? Các tiêu chuẩn ISO phổ biến?

ISO là gì?

ISO có tên gọi đầy đủ là International Organization for Standardization (tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế) là một tổ chức độc lập phi chính phủ (NGO) được thành lập chính thức năm 1947, trụ sở chính tại Geneva, Thụy Sĩ. Đây là tổ chức phát triển các tiêu chuẩn quốc tế tự nguyện lớn nhất thế giới.

Giới thiệu về ISO

Nếu bạn từng đọc được những thông tin về ISO như "ISO có 150 quốc gia thành viên" hoặc "ISO có 162 thành viên"...thì có nghĩa rằng những con số và thông tin này đã nằm trong quá khứ. Bởi theo thống kê mới nhất của ISO tính đến tháng 10 năm 2020, ISO có 165 quốc gia thành viên và xuất bản được 23386 tiêu chuẩn quốc tế, đây mới là những con số và thông tin cập nhật mới nhất và chính xác nhất. Vậy thực chất ISO là gì? tại sao các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp trên thế giới lại áp dụng ISO nhiều đến vậy? Đầu tiên, hãy cùng nhau điểm qua những điều cơ bản, sơ khai nhất về ISO.

Tên và chữ viết tắt ISO

Bởi vì tên "International Organization for Standardization" sẽ làm phát sinh các chữ viết tắt khác nhau tùy theo ngôn ngữ ("IOS" trong tiếng Anh và "OIN" trong tiếng Pháp).

Những người sáng lập của nó đã chọn một tên ngắn gọn: "ISO". Tên này có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp isos, có nghĩa là "bình đẳng". Dù ở quốc gia nào, bất kể ngôn ngữ nào, dạng viết tắt của tên tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế  luôn là ISO.

Sử dụng ngôn ngữ

Ba ngôn ngữ chính thức của ISO là tiếng Anh , tiếng Pháp và tiếng Nga . 

Lịch sử hình thành ISO?

• Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế, được bắt đầu vào những năm 1920 với tên gọi Liên đoàn Quốc tế của các Hiệp hội Tiêu chuẩn hóa Quốc gia (ISA). 
• Nó bị đình chỉ vào năm 1942 trong chiến tranh thế giới thứ 2, nhưng sau chiến tranh ISA đã được tiếp cận bởi Ủy ban Điều phối Tiêu chuẩn Liên hợp quốc (UNSCC) mới được thành lập với đề xuất thành lập một cơ quan tiêu chuẩn toàn cầu mới. 
• Vào tháng 10 năm 1946, các đại biểu ISA và UNSCC từ 25 quốc gia đã nhóm họp tại Luân Đôn xem xét tương lai của tiêu chuẩn hóa quốc tế và nhất trí hợp lực để thành lập Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế mới. 
• Vào ngày 23 tháng 2 năm 1947, ISO chính thức được thành lập và tạo ra 76 ủy ban kỹ thuật (các nhóm chuyên gia làm việc về một chủ đề cụ thể).
• Năm 1949, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế chuyển trụ sở đến Geneva, Thụy Sĩ, Ban Bí thư trung ương có 5 biên chế.
• Tiêu chuẩn ISO đầu tiên, được gọi là “ISO/R1:1951” - được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1951 để thiết lập nhiệt độ tham chiếu tiêu chuẩn cho các phép đo chiều dài công nghiệp. Ngày nay, tiêu chuẩn đó vẫn tồn tại (sau nhiều lần cập nhật) với tên gọi ISO 1: 2002.

Founders of ISO, London 1946 - Ảnh nguồn : http://kyluc.vn/

• Trong nhiều thập kỷ sau đó, ISO đã tạo ra các ủy ban và công bố các tiêu chuẩn cho mọi thứ, từ đơn vị đo lường đến container vận chuyển và chất lượng môi trường. 
• Mãi đến năm 1987, ISO 9001 - một trong những tiêu chuẩn dễ nhận biết nhất hiện nay - được công bố là tiêu chuẩn quản lý chất lượng đầu tiên của ISO. 
• Tiêu chuẩn môi trường ISO 14001 được áp dụng không lâu sau đó vào năm 1996, và ISO chỉ tăng cường đầu ra của hướng dẫn mới, phân nhánh sang các lĩnh vực như an ninh thông tin, trách nhiệm xã hội, quản lý năng lượng và thậm chí là tính toàn vẹn của doanh nghiệp.
• Năm 2018, ISO công bố tiêu chuẩn quốc tế về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp
• ISO 45001: 2018, Hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp - Các yêu cầu và hướng dẫn sử dụng, là một Tiêu chuẩn quốc tế mới được thiết kế để giúp các tổ chức thuộc mọi quy mô giảm thiểu số vụ tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp trên khắp thế giới.
• Kỷ niệm 70 năm thành lập vào năm 2017, ISO là một công ty mạnh trong các ngành công nghiệp quốc tế. Ngày nay, với 22.401 Tiêu chuẩn quốc tế bao gồm tất cả các khía cạnh của kinh doanh và công nghệ, và các thành viên đến từ 165 quốc gia, ISO luôn hướng tới tương lai của chứng nhận chất lượng và an toàn.
• Tính đến năm 2020, ISO có 165 quốc gia thành viên và xuất bản được 23386 tiêu chuẩn quốc tế bao gồm tất cả các khía cạnh của công nghệ và sản xuất, 792 ủy ban kỹ thuật và các tiểu ban chịu trách nhiệm xây dựng tiêu chuẩn.

Video: ISO là gì? lợi ích của ISO và các bước để đạt được chứng nhận ISO

Cơ cấu tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO) gồm?

• Đại Hội đồng (General Assembly): Là cơ quan có thẩm quyền cao nhất đối với tất cả các công việc của ISO. Đại hội đồng họp toàn thể mỗi năm một lần, gồm tất cả các nước thành viên và quan chức của ISO; 
• Hội đồng ISO (ISO Council): Chịu trách nhiệm về hầu hết các vấn đề quản lý. Hội đồng họp một năm hai lần gồm 20 thành viên được Đại Hội đồng ISO bầu ra, các cán bộ của ISO và Chủ tịch Uỷ ban Phát triển chính sách (CASCO, COPOLCO, DEVCO); 
• Ban Quản lý Kỹ thuật (Technical Management Board - TMB): Quản lý các hoạt động kỹ thuật. Cơ quan này cũng chịu trách nhiệm về các Ban kỹ thuật tiêu chuẩn và ban cố vấn chiến lược; 
• Ban Thư ký Trung tâm (Central Secretariat): Do Tổng Thư ký điều hành;
• Các Ban Kỹ thuật/Tiểu ban kỹ thuật (Technical Committees/Sub - Committees - ISO/TCs/SCs): Tiến hành nghiên cứu, xây dựng các tiêu chuẩn và tài liệu dạng tiêu chuẩn của ISO.

Các loại thành viên của ISO?

ISO hiện có 165 thành viên quốc gia (cập nhật mới nhất tháng 9 năm 2020). Thành viên của ISO phải là cơ quan tiêu chuẩn hoá quốc gia và mỗi quốc gia chỉ có duy nhất một cơ quan/tổ chức đại diện để tham gia ISO. Các cá nhân hoặc công ty không thể trở thành thành viên ISO. 

Thành viên của ISO được chia thành 3 loại. Mỗi bên có mức độ tiếp cận và ảnh hưởng khác nhau đối với hệ thống ISO. Điều này giúp Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế hòa nhập đồng thời cũng nhận biết được các nhu cầu và năng lực khác nhau của từng cơ quan tiêu chuẩn quốc gia.

Phiên họp toàn thể lần thứ 42 Đại hội đồng Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế (ISO): Ảnh nguồn: http://www.vr.org.vn/

Cùng ISOCERT tìm hiểu kỹ hơn về các thành viên của ISO cũng như quyền hạn của các thành viên. 

Thành viên đầy đủ: 

Thành viên đầy đủ ảnh hưởng đến chiến lược và việc xây dựng tiêu chuẩn ISO bằng cách tham gia và bỏ phiếu trong các cuộc họp về chính sách và kỹ thuật của ISO. Thành viên đầy đủ có quyền bán và chấp nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO tại quốc gia mình.

Thành viên thông tấn: 

Thành viên thông tấn tham gia việc xây dựng tiêu chuẩn và chiến lược của ISO bằng cách tham dự các cuộc họp về chính sách và kỹ thuật ISO với tư cách quan sát viên. Các thành viên thông tấn có thể bán và chấp nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO tại quốc gia. 

Thành viên đăng ký:

Thành viên đăng ký duy trì việc cập nhật về công việc của ISO nhưng không thể tham gia. Họ không được bán hoặc chấp nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO tại quốc gia. 

Việt Nam gia nhập ISO năm nào? Việt Nam thuộc loại thành viên nào của ISO?

Phái đoàn Việt Nam tham dự ISO 2019. Ảnh nguồn: http://www.vr.org.vn/

Việt Nam (đại diện là Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng) gia nhập ISO năm 1977 đã có những đóng góp to lớn cho tổ chức này. 

Việt Nam đã tham gia Hội đồng ISO trong 2 nhiệm kỳ: 1997-1998 và 2001-2002, được bầu vào Hội đồng ISO nhiệm kỳ 2004-2005; hiện tham gia với tư cách thành viên P (thành viên chính thức hay còn gọi là thành viên đầy đủ) trong 5 ISO/TCs và ISO/SCs, tham gia với tư cách thành viên O (thành viên quan sát) trong hơn 50 ISO/TCs và ISO/SCs 

Và là thành viên P của 3 ban chức năng của ISO: DEVCO, COPOLCO và CASCO. Cho đến nay, có khoảng 1.380 tiêu chuẩn ISO được chấp nhận thành Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN).

Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Việt Nam (STAMEQ) là cơ quan thuộc Chính phủ, thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (MOST), có trách nhiệm tham mưu cho Chính phủ và Bộ KH&CN quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng. .

Các chức năng và nhiệm vụ chính của STAMEQ là:

• Chuẩn bị và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các chính sách, chiến lược, quy hoạch, chương trình, dự án và văn bản quy phạm pháp luật về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng sản phẩm, hàng hóa;
• Tổ chức, lập và thẩm định dự thảo tiêu chuẩn quốc gia; phát triển các tiêu chuẩn quốc tế;
• Xây dựng, duy trì và sử dụng các tiêu chuẩn đo lường quốc gia; quản lý đo lường hợp pháp;
• Phối hợp với các cơ quan chức năng chủ trì kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa sản xuất trong nước, nhập khẩu, lưu thông trên thị trường trong nước do Bộ KH&CN chịu trách nhiệm;
• Quản lý các hoạt động đánh giá sự phù hợp (bao gồm cả công nhận) và các cơ quan đánh giá sự phù hợp hoạt động tại Việt Nam;

Nhiệm vụ của ISO?

Thúc đẩy sự phát triển về vấn đề tiêu chuẩn hoá nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi hàng hóa, dịch vụ quốc tế. Với ích lợi và tính hiệu quả của việc áp dụng ISO, ngày nay người ta mở rộng phạm vi áp dụng cho mọi tổ chức không phân biệt loại hình, quy mô và sản phẩm vào cả lĩnh vực quản lý hành chính, sự nghiệp.

Tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại thế giới bằng cách cung cấp các tiêu chuẩn chung giữa các quốc gia. Hơn hai mươi nghìn tiêu chuẩn đã được thiết lập, bao gồm tất cả mọi thứ từ các sản phẩm và công nghệ được sản xuất đến an toàn thực phẩm, nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe. 

Mục tiêu của ISO 

Mục tiêu của ISO là đưa ra các Tiêu chuẩn quốc tế có liên quan trên toàn cầu

được sử dụng ở mọi nơi. Có nghĩa là:

• Đảm bảo tập hợp các tiêu chuẩn nhất quán và đáng tin cậy được ngành công nghiệp sử dụng hiệu quả và mang lại những lợi ích đã được công nhận đến các nền kinh tế.
•  Đưa ra các tiêu chuẩn quốc tế rõ ràng, dễ hiểu ngôn ngữ dễ đọc và thân thiện với người dùng.
• Tăng cường việc tiếp nhận các tiêu chuẩn với tư cách là doanh nghiệp công cụ hiệu suất
• Xác định và đáp ứng nhu cầu thay đổi của khách hàng, với tập trung vào cách họ muốn sử dụng và tiếp cận các tiêu chuẩn ISO
• Phát triển thông tin hỗ trợ bổ sung: Tiêu chuẩn quốc tế mà các thành viên có thể cung cấp cho khách hàng khi cần thiết
• Cung cấp một bộ đánh giá sự phù hợp quốc tế tiêu chuẩn áp dụng cho tất cả các lĩnh vực và tất cả các loại sự phù hợp đánh giá giúp đảm bảo các bên liên quan có niềm tin trong việc thực hiện các tiêu chuẩn.
• Thực hiện các chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được các nhà phát triển và khách hàng hiểu rõ và tôn trọng

Lợi ích khi tham gia ISO

Việc sử dụng các tiêu chuẩn hỗ trợ việc tạo ra các sản phẩm và dịch vụ an toàn, đáng tin cậy và có chất lượng tốt. 

Các tiêu chuẩn giúp doanh nghiệp tăng năng suất đồng thời giảm thiểu sai sót và lãng phí. Bằng cách cho phép so sánh trực tiếp các sản phẩm từ các thị trường khác nhau, chúng tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty tham gia vào các thị trường mới và hỗ trợ phát triển thương mại toàn cầu trên cơ sở công bằng. 

Các tiêu chuẩn này cũng nhằm mục đích bảo vệ người tiêu dùng và người sử dụng cuối cùng của các sản phẩm và dịch vụ, đảm bảo rằng các sản phẩm được chứng nhận phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế tối thiểu được đặt ra.

Nguyên tắc xây dựng phát triển các tiêu chuẩn ISO 

Đáp ứng nhu cầu thị trường

ISO không bắt đầu phát triển một tiêu chuẩn mới. ISO đáp ứng nhu cầu của ngành hoặc các bên liên quan khác như hiệp hội người tiêu dùng. Thông thường, một lĩnh vực hoặc một nhóm báo hiệu sự quan tâm của một tiêu chuẩn cho thành viên ISO đối với quốc gia của mình, sau đó sẽ báo cáo cho ISO. 

Dựa trên chuyên môn toàn cầu

Các tiêu chuẩn ISO được phát triển bởi các nhóm chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới, tạo thành các nhóm lớn hơn: các ủy ban kỹ thuật .

Các chuyên gia đàm phán các tiêu chuẩn đến từng chi tiết nhỏ nhất, bao gồm phạm vi, định nghĩa và nội dung chính của chúng. Để biết thêm thông tin, hãy xem danh sách các ủy ban kỹ thuật.

Thành quả của một quá trình tổng hợp

Các ủy ban kỹ thuật bao gồm các chuyên gia từ các ngành liên quan, nhưng cũng có đại diện của các hiệp hội người tiêu dùng, học viện, tổ chức phi chính phủ và chính phủ. Về điều này, bạn có thể đọc Ai phát triển tiêu chuẩn ISO .

Dựa trên ý kiến

Việc xây dựng các tiêu chuẩn ISO là một phần của quá trình có sự đồng thuận và các quan sát của các bên liên quan được tính đến.

Các bộ tiêu chuẩn ISO phổ biến nhất?

Khi mọi thứ không hoạt động như mong muốn, điều đó thường có nghĩa là các tiêu chuẩn không có. Các tiêu chuẩn ISO được ví như một công thức mô tả cách tốt nhất để làm điều gì đó. 

Các tiêu chuẩn ISO đang hoạt động trong nền tảng cuộc sống hàng ngày của chúng ta để làm cho mọi thứ trở nên dễ dàng hơn, an toàn hơn và tốt hơn.

Như ở phần trên đã nêu, tính đến năm 2020 ISO đã xuất bản 23386 tiêu chuẩn quốc tế bao gồm tất cả các khía cạnh của công nghệ và sản xuất. Trong số đó thì có một số bộ tiêu chuẩn ISO được áp dụng phổ biến nhất phải kể đến như:

- Bộ tiêu chuẩn ISO 9000 (gồm ISO 9000, ISO 9001, ISO 9004…): Hệ thống quản lý chất lượng.

- Bộ tiêu chuẩn ISO 14000 (gồm ISO 14001, ISO 14004…): Hệ thống quản lý môi trường

- Bộ tiêu chuẩn ISO 22000 (gồm ISO 22000, ISO 22002, ISO 22003, ISO 22004, ISO 22005, ISO 22006…): Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm.

- ISO/TS 22003:2007: Quản lý hoạt động đánh giá hệ thống an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn ISO 22000.

- ISO/IEC 17021:2006: Hệ thống tiêu chuẩn cho các tổ chức chứng nhận.

Lời kết

Trên đây là toàn bộ thông tin cũng như kiến thức cơ bản nhất về ISO mà ISOCERT chia sẻ. Hy vọng quý độc giả cũng như các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về ISO là gì? 

Cũng như giúp doanh nghiệp trang bị kiến thức vững vàng trên hành trình nâng cao chất lượng sản phẩm và đạt chứng nhận ISO tiêu chuẩn quốc tế. 

Chia sẻ bài viết này để mọi người cùng có thêm kiến thức nếu như bạn thấy thông tin hữu ích và thích nó.

Lưu ý: ISO không cung cấp chứng nhận hoặc đánh giá sự phù hợp. Bạn sẽ cần liên hệ với một tổ chức chứng nhận bên ngoài về việc đó. 

Tham khảo thêm về các chứng nhận do ISOCERT cấp:

• ISO 9001:2015 về Hệ Thống Quản Lý Chất Lượng
• ISO 14001:2015 về Hệ Thống Quản Lý Môi Trường
• ISO 13485:2016 về Hệ Thống Quản Lý Chất Lượng cho lĩnh vực Trang Thiết Bị Y Tế
• ISO 22000:2018 về Hệ Thống Quản Lý An Toàn Thực Phẩm
• ISO 45001:2018 về Hệ Thống Quản Lý An Toàn và Sức Khỏe Nghề Nghiệp
• ISO/IEC 27001:2013 về Hệ Thống Quản Lý An Toàn Thông Tin

Tổ chức chứng nhận ISOCERT?

• Sứ mệnh của ISOCERT đóng góp vào sự nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa cho các doanh nghiệp vì lợi ích quốc gia. 
• ISOCERT – Thương hiệu của lòng tin: Từ Lòng tin – Trust, như bao nhiêu từ ngữ khác, đều có ý nghĩa khác nhau, như một biểu đổ Venn. Đối với chúng tôi (ISOCERT), lòng tin là một trách nhiệm thiêng liêng. Là một trong các tổ chức chứng nhận và giám định độc lập (bên thứ 3), công việc hàng ngày của chúng tôi là đánh giá hoặc giám định về sự phù hợp của sản phẩm, hàng hóa phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật mang lại giá trị gia tăng cho sản phẩm, dịch vụ của khách hàng thì niềm tin càng trở lên quan trọng. 

• Logo ISOCERT biểu tượng của sự "hài hòa cùng thịnh vượng" . Khi ISOCERT cấp dấu chứng nhận ISO cho doanh nghiệp, doanh nghiệp sẽ được dán dấu chứng nhận ISO lên sản phẩm biểu tượng của sự hài hòa cùng thịnh vượng. Sản phẩm của doanh nghiệp đi khắp mọi nơi, khi người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm, họ nhìn thấy biểu tượng logo dấu chứng nhận hài hòa cùng thịnh vượng, họ yên tâm tin tưởng sử dụng sản phẩm hơn. Bởi họ tin rằng sản phẩm, hàng hóa đã được đánh giá đạt chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO, từ đó đem lại sự thịnh vượng cho tất cả mọi người.
•  Ước nguyện của ISOCERT xây dựng xã hội tươi đẹp trong tươi lai.

Có thể bạn chưa biết?

Tháng 9/2020 vừa rồi, ISOCERT  được văn phòng công nhận chất lượng (BOA)  công nhận ISOCERT cụ thể:

Điều này có nghĩa là giấy chứng nhận ISO mà ISOCERT cấp cho doanh nghiệp trong lĩnh vực hệ thống quản lý môi trường, hệ thống quản lý chất lượng, hệ thống quản lý an toàn thực phẩm sẽ có dấu IAF (diễn đàn công nhận quốc tế - tập hợp của các tổ chức công nhận hàng đầu trên thế giới) được công nhận và thừa nhận quốc tế. 

Nếu doanh nghiệp bạn đang tìm tổ chức chứng nhận ISO tại Việt Nam uy tín chuyên nghiệp thì đừng quên ISOCERT. Dịch vụ chứng nhận ISO của chúng tôi sẽ giúp cho doanh nghiệp nâng cao được giá trị gia tăng cũng như năng lực cạnh tranh.

Nếu bạn vẫn đang băn khoăn về chi phí chứng nhận ISO? Quy trình chứng nhận ISO? Liên hệ ngay ISOCERT để được tư vấn online miễn phí!

Chúc bạn thành công!

ISOCERT