Tổng quan

Sản xuất hóa chất là gì? Việc chuyển các nguyên liệu thô hữu cơ và vô cơ bằng quá trình hoá học để hình thành sản phẩm. Ở đây có phân biệt hoạt động sản xuất các hoá chất cơ bản tạo thành nhóm ngành đầu tiên từ sản xuất các sản phẩm trung gian và cuối cùng được sản xuất bằng quy trình chế biến sâu hơn tạo thành các nhóm ngành còn lại.

Ngành công nghiệp hóa chất là ngành công nghiệp rất đa dạng. Nó bao gồm: “Sản xuất hoá chất cơ bản, phân bón và hợp chất ni tơ, sản xuất plastic và cao su tổng hợp dạng nguyên sinh, sản xuất sản phẩm hoá chất khác, sản xuất sợi nhân tạo” . Ngành công nghiệp này tạo ra rất nhiều sản phẩm thường không được người tiêu dùng nhìn thấy hoặc sử dụng nhưng lại là thành phần thiết yếu và là nguyên liệu để sản xuất mọi sản phẩm tiêu dùng và công nghiệp khác. Nhiều sản phẩm của ngành công nghiệp hóa chất là sản phẩm trung gian và khách hàng của công ty hóa chất thường là các công ty hóa chất khác.

Sự phát triển của một quốc gia - đặc biệt là một quốc gia đang hướng đến nền công nghiệp hóa hiện đại hóa, thì không thể thiếu các ngành kinh tế mũi nhọn như công nghiệp ô tô, cơ khí, đóng tàu, luyện kim, năng lượng, quốc phòng...vv. Và đặc biệt ngành công nghiệp, là nền tảng cho sự phát triển – Công nghiệp hóa chất. Như slogan của một tập đoàn hóa chất lớn nhất thế giới đã viết rằng: “ Chúng tôi không làm ra sản phẩm để bạn mua, chúng tôi khiến sản phẩm bạn mua tốt hơn”. Chúng ta đã hiểu được vai trò nền tảng của ngành hóa chất đối với nền kinh tế.

Một trong những điểm yếu lớn nhất của ngành hóa chất Việt Nam là khả năng cung ứng nguyên liệu đầu vào còn yếu, do vậy, phần lớn nguyên liệu đầu vào cho ngành hóa chất đều phải nhập khẩu. Trong nhiều năm liền, hóa chất luôn nằm trong top 10 sản phẩm nhập khẩu nhiều nhất và thị trường nhập khẩu chính là Trung Quốc. Có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhu cầu hóa chất của việt nam hiện nay mới chỉ đáp ứng được 30%, còn lại 70% là nhập khẩu. Hệ thống máy móc kỹ thuật của ngành hóa chất phần lớn là nhập khẩu, chất lượng chưa bằng một số nước trong khu vực nên năng suất của ngành chưa cao và giá trị gia tăng còn thấp

Ngành công nghiệp hóa chất là ngành có nhiều rủi ro đặc thù, đặc biệt là rủi ro về an toàn khi sử dụng và rủi ro ô nhiễm môi trường. Các doanh nghiệp trong ngành đa phần có quy mô vừa và nhỏ và đang chịu sự cạnh tranh gay gắt với các tập đoàn đa quốc gia vốn có tiềm lực tài chính, trình độ công nghệ cũng như chiến lược marketing. Hơn nữa việc vận hành sản xuất một nhà máy hóa chất đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng gây ra nhiều thách thức trong việc đảm bảo chất lượng. Những doanh nghiệp này thường quản lý hệ thống dựa chủ yếu vào kinh nghiệm. Họ không có kế hoạch chi tiết trong sản xuất, họ cũng chưa hoạch định các rủi ro thường xảy ra và kế hoạch xử lý chúng, đặc biệt là khả năng an toàn hóa chất.

Khi thực hiện quản lý hóa chất các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường có những trở ngại:

-          Thiếu thông tin về chất lượng, số lượng, đặc tính về mức độ độc hại của tất cả các hóa chất đang được sử dụng;

-          Mua nguyên liệu có chất lượng kém hoặc không có đủ những tính chất cần cho sản xuất;

-          Hóa chất không được dán nhãn, không nhận biết được hóa chất;

-          Hạn chế về nguồn lực tài chính và nhân lực;

-          Không có quy định quản lý tốt hệ thống thông tin và tư liệu;

-          Chưa ưu tiên đúng mức cho công tác quản lý hóa chất;

-          Hệ thống truy xuất nguồn gốc chưa được xây dựng triển khai

-          Vị trí các thiết bị, khu sản xuất, đóng gói,..lối thoát hiểm bố trí chưa phù hợp, thiếu trang thiết bị phòng cháy chữa cháy

-          Thiếu trang thiết bị bảo hộ lao động cho công nhân viên, người lao động chưa được tập huấn chuyên môn về an toàn hóa chất

-          Các vấn đề liên quan đến xả thải và ô nhiễm môi trường..vv

Các sản phẩm hóa học là kết quả của các quá trình hóa học, là sự kết hợp phức tạp của các hoạt động phản ứng, chưng cất, hấp thụ, lọc, chiết xuất, làm khô và sàng lọc.  Vì mục đích cắt giảm chi phí, hầu hết các quy trình hóa học phải hiệu quả, và do đó, việc hoạch định phải tập trung vào việc kiểm soát và giảm tổn thất nguyên liệu. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần tận dụng tối đa nguồn lực hiện có của mình với những công cụ quản lý chặt chẽ. Một hệ thống quản lý toàn diện, đầy đủ cần được xây dựng và phổ biến tới toàn thể cán bộ nhân viên để đảm bảo tính hiệu quả và hiệu lực. Để làm được điều đấy, trước hết lãnh đạo phải thực sự quyết tâm và cam kết hành động

Trọng Duẩn