Một số vấn đề về đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp

Admin 09/08/2021

Năng lực đổi mới sáng tạo của một doanh nghiệp trước hết là khả năng hiểu và đáp ứng với các điều kiện thay đổi bối cảnh, theo đuổi các cơ hội mới, tận dụng kiến thức, sự sáng tạo của mọi người trong doanh nghiệp, đồng thời phối hợp tốt với các bên liên quan và đối tác bên ngoài.

1. Khái niệm về đổi mới sáng tạo

Thuật ngữ “Đổi mới sáng tạo” (Innovation) được đề cập đến khá phổ biến trong hơn thập niên vừa qua. Theo đó, đổi mới sáng tạo được hiểu là việc tạo ra và sử dụng tri thức mới phù hợp về công nghệ, về quản lý, về thị trường mới làm tăng giá trị cho sản phẩm hoặc dịch vụ.

Luật Khoa học và Công nghệ (Luật số: 29/2013/QH13, ngày 18 tháng 6 năm 2013) đã chỉ rõ:“Đổi mới sáng tạo (innovation) là việc tạo ra, ứng dụng thành tựu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý để nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa”.

Đổi mới sáng tạo được xem là một “khuôn khổ cho sự thay đổi”, dẫn đến hình thành các giải pháp có tác động tích cực đến thương mại, môi trường và xã hội.

Đổi mới sáng tạo thể hiện tính mới hoặc sự thay đổi cơ bản, qua đó tạo ra giá trị mới hoặc thay đổi các giá trị hiện có. Đổi mới sáng tạo có thể được thể hiện dưới hình thức sản phẩm, dịch vụ, quá trình, mô hình, phương pháp…

“Tính mới hoặc sự thay đổi cơ bản” được thể hiện bằng việc tạo mới hoặc cải tiến (hoặc kết hợp) một sản phẩm, quá trình để hình thành sản phẩm, quá trình khác biệt đáng kể với sản phẩm, quá trình trước đó.

“Tạo ra giá trị mới hoặc thay đổi các giá trị hiện có” là việc đưa các giá trị mới vào trong các cấu phần khác hoặc trực tiếp đưa đến người sử dụng.

Đổi mới sáng tạo còn được coi là một kết quả. Đôi khi,thuật ngữ “đổi mới sáng tạo” đề cập đến các hoạt động hoặc quá trình để hướng đến mục tiêu đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo luôn được sử dụng với một số hình thức cụ thể như: hoạt động đổi mới sáng tạo…

Đổi mới sáng tạo căn bản (Radical innovation breakthrough innovation)

Đổi mới sáng tạo căn bản được hiểu là đổi mới sáng tạo với một mức độ thay đổi cao. Đổi mới sáng tạo đột phá liên quan đến thực thể hoặc xác định thông qua tác động của nó. Đổi mới sáng tạo đột phá một khía cạnh khác so với Đổi mới sáng tạo liên tục để tăng sự đổi mới sáng tạo.

Đổi mới sáng tạo đột phá (Disruptive innovation)

Đổi mới sáng tạo đột phá giải quyết các vấn đề ít được quan tâm nhằm thay thế các sản phẩm, quy trình đã được thiết lập. Đổi mới sáng tạo đột phá tập trung vào các vấn đề cơ bản, đơn giản với hiệu suất thấp hơn.

So với các sản phẩm, quy trình đã được thiết lập, đổi mới sáng tạo đột phá có hiệu quả chi phí cao hơn, yêu cầu sử dụng ít tài nguyên hơn. Các sản phẩm, quy trình từ đổi mới sáng tạo đột phá được cung cấp với chi phí thấp hơn. Đổi mới sáng tạo đột phá tạo ra thị trường mới, giúp triển khai các mô hình kinh doanh để đạt được các giá trị mới.

Đổi mới sáng tạo cũng được hiểu là việc “gắn” các sáng kiến,sáng chế với các tác động cụ thể. Chuyển các sáng kiến,sáng chế thành đổi mới sáng tạo với các tính mới về kỹ thuật, know-how, phương thức sản xuất, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ… sẽ giúp doanh nghiệp tăng cường hội nhập, nâng cao năng lực cạnh tranh. Đây chính là sự khác biệt giữa giá trị từ đổi mới sáng tạo với các giá trị khác. Chẳng hạn như một cửa hàng tạp hóa bán những gì họ có và họ luôn bán theo cùng cách mà họ đã bán. Như vậy, nếu không có sự thay đổi, các giá trị mà cửa hàng có được sẽ không trở thành các giá trị của đổi mới sáng tạo.

Ảnh minh họa

2. Thuộc tính của đổi mới sáng tạo

Đặc điểm của đổi mới sáng tạo

Đổi mới sáng tạo có thể là sản phẩm, dịch vụ, quá trình, mô hình, phương pháp, thực thể bất kỳ…. Ví dụ như về mô hình, đổi mới sáng tạo có thể là mô hình kinh doanh, mô hình hoạt động, mô hình tạo giá trị gia tăng…. Bất cứ điều gì, trong bất kỳ lĩnh vực nào đều có thể được đổi mới sáng tạo.

Đổi mới sáng tạo được đặc trưng bởi tính mới và giá trị và tính mới và giá trị là hai đặc điểm cần và đủ của đổi mới sáng tạo.

Để xem xét về giá trị, hoạt động đổi mới sáng tạocủa một thực thể cần được triển khaiở một quá trình nhất định. Điều này có nghĩa là những ý tưởng, sáng kiến không mang lại giá trị sẽ không được xem là đổi mới sáng tạo.

Tính mới của đổi mới sáng tạo được xác định bởi nhận thức của các bên liên quan. Ví dụ: đổi mới sáng tạo có thể là mới trên thế giới (chưa được thực hiện ở bất cứ nơi nào trên thế giới) hoặc là mới đối với một ngành, lĩnh vực cụ thể hoặc là mới đối với một cộng đồng hoặc một nhóm người. Đổi mới sáng tạo không chỉ xảy ra ở trong một thực thể, mà còn có thể là sự kết hợp của nhiều thực thể hiện có.

Theo thời gian, tính mới củađổi mới sáng tạo có thể được chấp nhận, phổ biến rộng rãi trong xã hội (từ tính mới, đến tính mới thừa nhận, đến bị lỗi thời). “Tuổi thọ” của đổi mới sáng tạo có thể thay đổi, phụ thuộc vào tính mới của đổi mới sáng tạo.

Việc phân phối lại giá trị của đổi mới sáng tạo có thể xảy ra ở các cấp độ khác nhau (cá nhân, doanh nghiệp, xã hội…). Giá trị của đổi mới sáng tạo có thể là giá trị tài chính (doanh thu, tiết kiệm, năng suất, bền vững…) hoặc phi tài chính (sự hài lòng, kinh nghiệm, niềm tin...). Tính giá trị từ đổi mới sáng tạo được xác định bởi các bên liên quan. Các nhà sản xuất, nhà phân phối, người tiêu dùng trong chuỗi giá trị có thể được “cảm nhận”giá trị của đổi mới sáng tạo khác nhau.

Cũng giống giá trị của các sản phẩm, dịch vụ, quá trình, mô hình, phương pháp..., doanh nghiệp thường xem xét các lợi ích liên quan đến chi phí xác định giá trị của đổi mới sáng tạo để triển khai thực hiện. Giá trị của đổi mới sáng tạođược tăng lên theo thời gian (từ giá trị “không chắc chắn” đến được doanh nghiệp triển khai, đến được xã hội công nhận).

Hiện thực hóa giá trị là mục tiêu và là lý do để thu hút doanh nghiệp tham gia vào hoạt động đổi mới sáng tạo.

Thuộc tính của đổi mới sáng tạo

Mức độ mới là một thuộc tính quan trọng của đổi mới sáng tạo.Ví dụ:

- Đổi mới sáng tạo căn bản (Radical innovation break through innovation) được hiểu là đổi mới sáng tạo với một mức độ thay đổi cao.

- Đổi mới sáng tạo đột phá (Disruptive innovation) giải quyết các vấn đề ít được quan tâm nhằm thay thế các sản phẩm, quy trình đã được thiết lập.

Thuộc tính của đổi mới sáng tạo nhằm mô tả nội dung đổi mới sáng tạo,cách thức đổi mới sáng tạo và lý do đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo có thể được mô tả bằng nhiều thuộc tính. Cụ thể như sau:

- Thuộc tính mô tả nội dung của đổi mới sáng tạo gồm:

+ Mô tả về thực thể được đổi mới sáng tạo. Ví dụ: đổi mới sáng tạo sản phẩm, đổi mới sáng tạo dịch vụ, đổi mới sáng tạo quá trình, đổi mới sáng tạo mô hình kinh doanh,đổi mới sáng tạo hệ thống quản lý…

+ Mức độ thay đổi của thực thể. Từ mức độ thay đổi tăng dần đến sự thay đổi căn bản. Ví dụ: đổi mới sáng tạo tăng dần, đổi mới sáng tạo căn bản,đổi mới sáng tạo đột phá...

- Thuộc tính mô tả cách thức đổi mới sáng tạo bao gồm:

+ Đối tượng thực hiện các hoạt động đổi mới sáng tạo.Ví dụ: đổi mới sáng tạo của người sử dụng, đổi mới sáng tạo của nhân viên, đổi mới sáng tạo của tập thể…

+ Các nguồn lực cần có để đổi mới sáng tạo. Ví dụ: đổi mới sáng tạo nội bộ (sử dụng nguồn lực trong doanh nghiệp), đổi mới sáng tạo mở (sử dụng nguồn lực trong và ngoài doanh nghiệp), đổi mới sáng tạo hợp tác (sử dụng nguồn lực của một hoặc nhiều đối tác)…

- Thuộc tính mô tả lý do đổi mới sáng tạo bao gồm:

+ Hiện thực hóa giá trị khi triển khai đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp.Ví dụ: đổi mới sáng tạo để tăng trưởng, đổi mới sáng tạo để phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo triển khai chiến lược, đổi mới sáng tạo để tăng năng suất …

+ Tạo ra sự thay đổi tác động đến các bên liên quan. Ví dụ: đổi mới sáng tạo đột phá…

3. Mục tiêu, phạm vi của đổi mới sáng tạo

Mục tiêu đổi mới sáng tạo

Mục tiêu bao gồm các kết quả đạt được. Nó có thể là chiến lược, chiến thuật hoặc hoạt động.

Các mục tiêu đổi mới sáng tạo được đặt ra bởi tổ chức, doanh nghiệp, phù hợp với tầm nhìn và chính sách đổi mới sáng tạo, để đạt được các kết quả cụ thể.

Mục tiêu đổi mới sáng tạobao gồm các mục tiêu liên quan đến đổi mới sáng tạo.

Nói chung, các mục tiêu đổi mới sáng tạo phải phù hợp với các mục tiêu chung của tổ chức, doanh nghiệp, phù hợp với tầm nhìn đổi mới sáng tạo và chính sách đổi mới sáng tạo; cung cấp đầu vào cho các chiến lược đổi mới sáng tạo.

Do đó, triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo là cách thức mới để một doanh nghiệp thực hiện hiệu quả các mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp, bảo đảm sự tồn tại thịnh vượng lâu dài của doanh nghiệp trong tương lai.

Phạm vi của đổi mới sáng tạo

Đổi mới sáng tạo mô tả sự phát triển và thay đổi bên trong (tổ chức và hoạt động) của các doanh nghiệp, bên cạnh các hoạt động khác như: hoạt động cải tiến, bán hàng, tiếp thị, truyền thông, hợp tác, tái cấu trúc, thành lập mới, sáp nhập, giải thể các đơn vị thành viên...

Hoạt động đổi mới sáng tạo có thể xảy ra:

- Trong tất cả các tổ chức và quá trình của doanh nghiệp như: chiến lược, bán hàng, tiếp thị, nghiên cứu và phát triển, tìm nguồn cung ứng, dịch vụ, hỗ trợ và các hoạt động khác.

- Giữa các doanh nghiệp trong chuỗi giá trị (bao gồm: nhà cung cấp, nhà phân phối, nhà sản xuất, đơn vị vận chuyển, đơn vị đối tác, khách hàng, người tiêu dùng…).

- Trong tất cả các giai đoạn của vòng đời sản phẩm (bao gồm: nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, phân phối, tiếp thị, hỗ trợ, bảo trì, thu hồi, tái chế…).

Hoạt động đổi mới sáng tạo có mục tiêu phục vụ các mục đích khác nhau trong chiến lược chung của doanh nghiệp. Hoạt động đổi mới sáng tạo là hoạt động khám phá những hoạt động mới, được đặc trưng bởi sự “không chắc chắn”, mang tính thử nghiệm… do đó, khác với các hoạt động, quy trình khác của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, hoạt động đổi mới sáng tạo được xác định dựa trên nhu cầu, cơ hội, thách thức hoặc các vấn đề liên quan đến dịch vụ mà các bên liên quan, xu hướng và các thay đổi khác theo yêu cầu của thị trường và khách hàng.

Hoạt động đổi mới sáng tạo bị thách thức bởi văn hóa hiện có của doanh nghiệp, đối mặt với sự “đối kháng và quán tính” từ các thói quen hiện tại của doanh nghiệp. Phân tích cụ thể các yếu tố này giúp doanh nghiệp xác định rõ phạm vi, cách thức quản lý hoạt động đổi mới sáng tạo, xây dựng một Hệ thống quản lý đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp.

Tác động của đổi mới sáng tạo

Đổi mới sáng tạo tác động làm chuyển đổi hoạt động của doanh nghiệp và các bên liên quan. Tùy thuộc vào bối cảnh của doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo có thể tác động vào những thay đổi nhỏ của doanh nghiệp theo thời gian. Ví dụ: tác động ban đầu của đổi mới sáng tạo được thể hiện là những cải tiến liên tục, có thể dự đoán được. Sau đó,doanh nghiệp triển khai các hoạt độngđổi mới sáng tạo nhiều hơn, tích hợp với sự thay đổi lớn trong việc tạo giá trị để hình thành nền tảng hoặc thế hệ sản phẩm, dịch vụ mới của doanh nghiệp.

Đổi mới sáng tạo có tác động phân phối lại, thay thế, thậm chí “phá hủy” chuỗi giá trị, hoặc hệ sinh thái của các bên liên quan. Hoạt động đổi mới sáng tạo liên tục sẽ làm thay đổi sự phân phối giá trị trong xã hội, từ đó có thể dẫn đến những cơ hội và thách thức mới cho một quốc gia.

Một số bên quan tâm có thể bị tác động “tiêu cực” bởi một số hoạt độngđổi mới sáng tạo có tính chất đột phá. Trong một số bối cảnh cụ thể, doanh nghiệp cần xem xét, đánh giá các hoạt động đổi mới sáng tạo có cả tác động tích cực và tiêu cực, vượt ra ngoài lợi ích của các bên liên quan.

Do đó, một số vấn đề liên quan đến đổi mới sáng tạo trong một doanh nghiệp cần được xem xét gồm: tác động của đổi mới sáng tạo đối với lợi ích tài chính, tiềm năng tiếp cận thị trường mới và các lợi ích xã hội…; tính mới và tác động của các kết quả đổi mới sáng tạo đến niềm tin của khách hàng; phân loại các cấp hoặc kết quả của đổi mới sáng tạo dựa theo 02 khía cạnh (tính mới và tính tác động); cân nhắc, xem xét các giải pháp có thể là đổi mới sáng tạo hay không…

Đổi mới sáng tạo được thúc đẩy bởi cơ hội và thách thức. Con người luôn mơ ước về một cuộc sống, xã hội tốt hơn. Công nghệ mới nổi đang duy trì quy mô, đẩy nhanh tốc độ thay đổi, tương tác và tác động sâu sắc đến các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức và xã hội. Một mô hình tác động của đổi mới sáng tạo thông qua động lực của nó được đề xuất trong Hình 1.

Hình 1. Mô hình tác động của đổi mới sáng tạo

Nguồn: Tác giả xây dựng trên cơ sở [K. Melissa Kennedy]

4. Kết luận

Sự thay đổi nhanh chóng môi trường sản xuất, kinh doanh và toàn cầu hóa đã tác động mạnh mẽ tới sự phát triển của doanh nghiệp. Cùng với đó là sự xuất hiện của các công nghệ mới, đối thủ cạnh tranh mới, các yêu cầu pháp lý mới và những đòi hỏi khắt khe hơn của khách hàng và người tiêu dùng. Trong môi trường này, khả năng đổi mới sáng tạo là một yếu tố thành công quan trọng và cần thiết cho hầu hết các doanh nghiệp. Doanh nghiệp giới thiệu các sản phẩm, dịch vụ, quy trình, mô hình, phương pháp mới… hoặc bất kỳ loại hình đổi mới sáng tạo nào khác để tạo ra các giá trị tối ưu nhất cho doanh nghiệp.

Đổi mới sáng tạo có thể giúp doanh nghiệp tăng doanh thu, tăng lợi nhuận, giảm chi phí, tăng sự hài lòng và đáp ứng nhu cầu của khách hàng và người tiêu dùng. Đổi mới sáng tạo giúp doanh nghiệp đạt được lợi thế cạnh tranh mới, tạo ra thị trường mới, thu hút các nguồn lực tài trợ của các đối tác, sử dụng hiệu quả nguồn lực, giảm lãng phí, nâng cao uy tín của doanh nghiệp..../.

Tài liệu tham khảo

Benjamin W Watson. A Perspective on Innovation Management Systems for Innovation Continuity. Systemic Innovation Special Interest Group

NSAI. InnovationManagement SystemISO 56000 Series.

Alberto Cerezo-Narváez, Daniel García-Jurado, María Carmen González-Cruz, Andrés Pastor-Fernández, Manuel Otero-Mateo and Pablo Ballesteros-Pérez. Standardizing Innovation Management: AnOpportunity for SMEs in the Aerospace Industry. Processes. May 2019.

Alice de Casanove, Laure Morel, Stéphane Negny. ISO 50500 series innovation management: overview andpotential usages in organizations. ISPIM, Jun 2017, Vienna, Austria.

Tham khảo thêm các dịch vụ mà ISOCERT cung cấp:

TS. Hà Minh Hiệp-Phó Tổng cục trưởng

Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng

Bài viết liên quan

Cách đơn giản để gia tăng chất lượng sản phẩm

Nâng cao chất lượng sản phẩm là một trong những điều quan trọng nhất để đạt được tăng trưởng doanh số bán hàng và lợi nhuận trong dài hạn nhờ vào việc đạt được sự hài lòng của khách hàng và người tiêu dùng.

Lợi ích đích thực từ việc chứng nhận ISO

Những lợi ích mà chứng nhận hệ thống quản lý ISO (chứng nhận ISO) đem lại là gì? Và liệu nó có thật sự hữu ích cho công ty/doanh nghiệp? Hãy cùng tìm hiểu trong bài dưới đây.

Công bố hợp quy vật liệu xây dựng - Đưa vật liệu xây dựng sản xuất, nhập khẩu vào thị trường Việt Nam

Như thông tin đã biết, sản phẩm, hàng hóa trước khi đưa ra thị trường cần phải đạt yêu cầu về tiêu chuẩn (công bố hợp chuẩn/ công bố hợp quy sản phẩm) theo quy định của pháp luật. Điều này cũng là bắt buộc đối với loại hàng hóa vật liệu xây dựng.

Công bố hợp chuẩn: Hồ sơ và thủ tục chi tiết

Đứng trước những yêu cầu ngàng càng gắt gao của nền kinh tế thị trường, nền kinh tế hàng hóa bắt buộc phải có những bước chuyển mình để đáp ứng được nhu cầu, mong đợi của người tiêu dùng. Trong đó, Chất lượng sản phẩm, hàng hóa lưu thông trên thị trường hiện nay là vấn đề cốt lõi. Sản phẩm, hàng hóa trước khi được đưa ra lưu thông trên thị trường, bên cạnh các quy định pháp luật về quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm, nhãn mác hàng hóa,... thì việc thực hiện công bố cũng nằm trong các yêu cầu về đảm bảo chất lượng. Việc thực hiện công bố phù hợp tiêu chuẩn áp dụng (công bố hợp chuẩn) đem lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, cho người tiêu dùng và cả các cơ quan quản lý, chức năng. Cùng ISOCERT tìm hiểu thêm về Công bố hợp chuẩn và các bước thực hiện để giúp doanh nghiệp công bố dễ dàng, nhanh chóng hơn.

Hiệu lực của bản tự công bố sản phẩm là bao lâu?

Trong xã hội hiện đại, việc đa dạng hóa các sản phẩm nhằm mở rộng thị trường kinh doanh là điều mà mọi doanh nghiệp hướng tới để phát triển và phát triển bền vững. Số lượng hàng hóa, sản phẩm tăng nhanh chóng mặt cũng đồng thời phải song hành với chất lượng của chúng được đảm bảo và cải tiến không ngừng nghỉ. Bởi lẽ người tiêu dùng là trung tâm cốt lõi của môi trường kinh doanh. Và thực tế là tất cả chúng ta đều mong muốn được trải nghiệm và sử dụng những sản phẩm tốt nhất và hơn thế nữa.

Tin tức và Sự kiện liên quan

Tổng Kết Chương Trình Đào Tạo Năng Lực Quản Lý Trong Ngành Sản Xuất

Chương trình đào tạo năng lực quản lý trong ngành sản xuất do ISOCERT tổ chức đã diễn ra thành công tốt đẹp, với sự tham gia và hưởng ứng của hơn 100 anh/chị quản lý của các doanh nghiệp

ISOCERT Đánh Giá ISO 9001:2015 Tại Công Ty Cổ Phần Phụ Gia PVC Xanh

Buổi đánh giá giúp Công ty CP Phụ Gia PVC Xanh thiết lập hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001, xây dựng nền tảng cho việc đạt chứng nhận sau này

ISOCERT Đánh Giá ISO 9001 Tại Công Ty Cổ Phần Starpoly

Thực hiện đánh giá ISO 9001 là bước tiến quan trọng, giúp Công ty Cổ phần Starpoly thành công hơn trong tương lai

Thông báo chuyển đổi ISO 22003-1:2022, thay thế ISO/TS 22003:2013

Chuyển đổi từ tiêu chuẩn ISO/TS 22003:2013 sang ISO 22003-1:2023 sẽ có tác động đến khách hàng làm chứng nhận ISO 22000, HACCP

Những điều cần lưu ý đối với khách hàng được chứng nhận ISO của ISOCERT

Thông báo về hướng dẫn sử dụng dấu chứng nhận trong văn bản tài liệu, quảng bá, bao bì sản phẩm; Đánh giá giám sát và duy trì hiệu lực của Giấy chứng nhận.