Mục tiêu môi trường ISO 14001 - Hiểu rõ để áp dụng

Mục tiêu môi trường là gì?

Để hiểu rõ hơn về mục tiêu môi trường ISO 14001 trước hết chúng ta cùng xem mục tiêu môi trường là gì? Mục tiêu môi trường có thể hiểu là một kết quả có tính tổng thể được doanh nghiệp tự đặt ra để đạt được. Nó phải phù hợp với chính sách môi trường ISO 14001 và có thể áp dụng ở tất cả các cấp trong doanh nghiệp. 

Một mục tiêu môi trường thường bao gồm một hoặc một vài chỉ tiêu môi trường. Trong đó, chỉ tiêu môi trường là những yêu cầu cụ thể và khả thi về kết quả thực hiện đối với một doanh nghiệp hoặc một phần bộ phận của doanh nghiệp đó. Các yêu cầu này khi đặt ra phải được dựa trên mục tiêu chất lượng và phải được đáp ứng nhằm đạt được các mục tiêu môi trường. 

Có thể nói, việc thiết lập mục tiêu môi trường cùng chỉ tiêu môi trường là một trong những yếu tố cốt lõi của hệ thống quản lý môi trường (EMS). Bởi khi chúng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc: 

• Cụ thể hóa các chính sách môi trường để có thể thực hiện và đo lường, đánh giá. 
• Cung cấp cơ sở giúp kế hoạch môi trường cùng các quy trình trong EMS được thiết lập và vận hành đúng hướng, tập trung vào giải quyết và cải thiện các khía cạnh về môi trường một cách hiệu quả. 
• Cung cấp dữ liệu giúp doanh nghiệp theo dõi, đánh giá hiệu quả và sự cải tiến của EMS theo từng giai đoạn. 
• Là bằng chứng đáng tin cậy phục vụ cho hoạt động báo cáo cho các bên liên quan ở bên ngoài hoặc bên trong doanh nghiệp. 

Một số ví dụ mục tiêu môi trường

Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về mục tiêu môi trường ISO 14001 kèm theo các chỉ tiêu môi trường tương ứng giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về 2 thuật ngữ này: 

Các yêu cầu về mục tiêu môi trường ISO 14001

Hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001 đặt ra các yêu cầu về mục tiêu môi trường như sau: 

Thiết lập mục tiêu môi trường

Mục tiêu môi trường theo ISO 14001 cần được thiết lập dựa trên các nguyên tắc sau đây:

• Mục tiêu môi trường phải được phân thành hai cấp độ. Bao gồm mục tiêu cấp chiến lược, tức là mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp. Và mục tiêu cấp phương án, được áp dụng đối với từng bộ phận, phòng ban chức năng cụ thể thuộc phạm vi của EMS. 
• Cần căn cứ trên các khía cạnh môi trường có liên quan và chịu sự tác động bởi các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
• Xem xét tới các nghĩa vụ phải tuân thủ về mặt pháp luật có liên quan tới hoạt động quản lý môi trường. 
• Cần cân nhắc tới các rủi ro cùng cơ hội có ảnh hưởng tới EMS của doanh nghiệp. 

Ngoài ra, việc thiết lập mục tiêu cũng cần được thực hiện trên cơ sở phù hợp với bối cảnh của doanh nghiệp cùng các điều kiện về môi trường tại nơi doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh. 

Mục tiêu môi trường phải nhất quán với chính sách môi trường

Mục tiêu môi trường của công ty được đánh giá là có ý nghĩa khi chúng nhất quán với các chính sách môi trường được thiết lập trước đó. Bởi chính sách môi trường chính là tài liệu cao nhất, là định hướng cho mọi quyết định và hành động có liên quan tới EMS. 

Cụ thể, doanh nghiệp cần phải đảm bảo tất cả các nội dung trong chính sách môi trường cần phải kèm theo một hoặc một vài mục tiêu môi trường tương ứng. Sau đó, hãy kiểm tra xem những mục tiêu được thiết lập có phù hợp với chính sách mình đã đặt ra hay không. Tránh trường hợp kết quả được kết quả của mục tiêu môi trường không đáp ứng, thậm chí là xung đột với chính sách môi trường. 

Mục tiêu môi trường phải đo lường được

Một yêu cầu khác của ISO 14001 về mục tiêu môi trường của công ty là chúng phải đo lường được. Tức là doanh nghiệp cần phải thiết lập cơ chế đánh giá, đo lường mục tiêu bằng các chỉ số cụ thể. Các chỉ số này chính là cơ sở đáng tin cậy nhất để doanh nghiệp có thể đánh giá được mức độ hoàn thành được mục tiêu môi trường của mình đang ở mức nào? 

Mục tiêu môi trường phải được theo dõi

Song song với việc đo lường, mục tiêu môi trường cần phải được theo dõi, đánh giá thường xuyên tiến độ thực hiện của chúng. Việc theo dõi này cần được thiết lập một cách khoa học, rõ ràng và phải được lưu lại thành văn bản. 

Để thực hiện hoạt động này, doanh nghiệp cần xác nhận cá nhân/bộ phận chịu trách nhiệm thực hiện hoạt động theo dõi giám sát EMS; tần suất thực hiện, phương pháp theo dõi, các chỉ tiêu, tiêu chuẩn được sử dụng phục vụ theo dõi, kiểm soát…

Khi theo dõi các mục tiêu môi trường, cán bộ chịu trách nhiệm thực hiện cần phải thu thập và thống kê lại các dữ liệu liên quan tới mục tiêu, tiến hành kiểm tra, giám  sát quá trình bằng định tính và định lượng. Sau đó phân tích, đánh giá để đưa ra kết luận về mục tiêu. 

Mục tiêu môi trường phải được trao đổi

Một EMS có hiệu lực và thành công khi mục tiêu môi trường ISO 14001 được trao đổi một cách chính xác, cụ thể, kịp thời và hướng tới đúng đối tượng. Điều này đảm bảo cho mọi cá nhân, bộ phận trong EMS của doanh nghiệp nắm bắt được các mục tiêu và công việc cần làm để đạt được nó một cách đầy đủ. 

Đặc biệt, việc trao đổi thông tin về mục tiêu môi trường cũng cần phải đảm bảo tính 2 chiều của nó. Tức là khi có sự thay đổi về mục tiêu môi trường, doanh nghiệp cần đảm bảo mọi đối tượng liên quan tới EMS nhận được thông tin về sự thay đổi này.

Ngược lại, trong quá trình thực hiện các mục tiêu môi trường, nếu có bất cứ khúc mắc hay khó khăn gì, đội ngũ nhân viên cũng cần phải phản hồi lại với người quản lý, lãnh đạo để có hướng điều chỉnh cho phù hợp. Tránh làm ảnh hưởng tới kết quả của mục tiêu nói riêng và hiệu quả hoạt động của EMS nói chung. 

Mục tiêu môi trường phải được cập nhật khi thích hợp

Các mục tiêu môi trường cũng cần được cập nhập liên tục khi phù hợp. Tiêu chuẩn ISO 14001 không yêu cầu cụ thể tần suất thực hiện hoạt động này ra sao. Nhưng doanh nghiệp cần phải đảm bảo mục tiêu được đặt ra phải phù hợp với thực tế hiện tại của doanh nghiệp.

Một số yếu tố doanh nghiệp nên xem xét khi điều chỉnh, cập nhập các mục tiêu môi trường của mình: 

• Bối cảnh của doanh nghiệp (bao gồm môi trường bên ngoài cùng bên trong doanh nghiệp).
• Yêu cầu, mong đợi của khách hàng, đối tác cùng các bên quan tâm khác. 
• Chính sách môi trường của doanh nghiệp.
• Sự cập nhập mới về công nghệ. 
• Sự thay đổi về quy trình, dây chuyền sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp. 
• Lũy kế mục tiêu vượt lên so với mục tiêu đã đặt ra.
• Sự thay đổi về chiến lược của doanh nghiệp.
• Các rủi ro hoặc cơ hội mới xuất hiện.
• Những khía cạnh môi trường mới được cộng đồng, xã hội đang quan tâm. 

Mục tiêu môi trường phải được duy trì thông tin dạng văn bản

Cùng với các chính sách môi trường, mục tiêu môi trường cũng cần phải được lập thành văn bản, theo dõi, kiểm soát và cập nhập khi cần thiết. Một số nội dung quan trọng cần phải ghi lại thành tài liệu, hồ sơ bao gồm: 

• Các mục tiêu môi trường được ghi lại thành văn bản. 
• Những bằng chứng chứng minh việc trao đổi các mục tiêu môi trường trong doanh nghiệp đã được thực hiện. 
• Kế hoạch cùng các quy trình được triển khai để đạt được mục tiêu. 
• Kế hoạch theo dõi, đánh giá việc thực hiện mục tiêu. 
• Kết quả đánh giá kết quả mục tiêu môi trường. 

Làm thế nào để các mục tiêu môi trường hoạt động tốt nhất?

Trong tiêu chuẩn ISO 14001, các mục tiêu được đưa ra cùng các chỉ tiêu và điều này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về chúng. Các mục tiêu tốt nhất được gọi là mục tiêu SMART (cụ thể, đo lường được, có thể đạt được, thực tế và dựa trên thời gian) và cách tạo mục tiêu này làm cho mục tiêu trở thành một phần không thể thiếu của mục tiêu. Dưới đây là giải thích về cách sử dụng năm yếu tố này để thực hiện các mục tiêu và chỉ tiêu môi trường tốt.

• Cụ thể: Điều đầu tiên cần thiết trong một mục tiêu tốt là nó phải cụ thể, bao gồm một mục tiêu cụ thể. Nếu văn phòng của bạn có mục tiêu “giảm sử dụng giấy”, bạn có thể nói về bất cứ điều gì từ một tờ giấy để giảm 80% lượng giấy được sử dụng bằng cách xem xét sử dụng tài liệu trực tuyến. Bạn đang nói về số lượng giấy, hoặc chi phí của giấy được sử dụng? Bằng cách cụ thể, mục tiêu của bạn sẽ dễ hiểu hơn và sẽ ít bị hiểu lầm hơn bởi những người đang cố gắng thực hiện kế hoạch.
• Có thể đo lường được: Đi đôi với mục tiêu cụ thể là mục tiêu có thể đo lường được. Nếu bạn không có cách nào để đo lường một quy trình đang hoạt động như thế nào, thì làm thế nào bạn sẽ biết liệu bạn đã thực hiện bất kỳ cải tiến nào hay chưa? Bản thân tiêu chuẩn thậm chí còn đề cập rằng các mục tiêu và chỉ tiêu phải có thể đo lường được nếu có thể thực hiện được. Một ví dụ về mục tiêu có thể đo lường sẽ là giảm 10% lượng chất thải không thể tái chế được tạo ra bởi các quy trình của bạn. Nếu bạn có một công ty xử lý chất thải tính phí bạn theo trọng lượng của chất thải được loại bỏ, bạn sẽ có thể đo lường điều này khá dễ dàng.

• Có thể đạt được: Để thực hiện mục tiêu của bạn, bạn cần có sự đồng ý của những người sẽ thực hiện công việc. Nếu bạn muốn nhân viên văn phòng làm việc với mục tiêu giảm thiểu việc sử dụng giấy, thì sẽ có lợi nếu họ đồng ý rằng việc này có thể thực hiện được. Tuy nhiên, khi không ai tin rằng điều này có thể đạt được, việc đạt được mục tiêu của bạn sẽ thất bại. Có được sự đồng ý tham gia cũng giúp đảm bảo các mục tiêu và chỉ tiêu được phân công cho tất cả các khu vực liên quan của doanh nghiệp.
• Thực tế: Bằng cách biến mục tiêu thành hiện thực, bạn có thể có được sự hợp tác tốt hơn của những người tham gia thực hiện mục tiêu. Như đã nói ở trên, nếu không ai tin rằng bạn có thể giảm 80% việc sử dụng giấy, thì tốt hơn hết bạn nên đặt mục tiêu của mình là 45%.
• Dựa trên thời gian: Có một khoảng thời gian gắn liền với việc hoàn thành mục tiêu cho phép bạn theo dõi tiến trình đạt được mục tiêu của mình. Nếu mục tiêu của bạn chưa kết thúc, làm thế nào bạn biết được khi nào bạn đã đạt được đủ và có thể đặt mục tiêu mới và mục tiêu để cải thiện nhiều hơn ở những nơi khác?

Vì vậy, thay vì mục tiêu “giảm sử dụng giấy” trong ví dụ trên, tốt hơn nên có một mục tiêu và mục tiêu như “giảm lượng giấy sử dụng trong văn phòng xuống 45% so với mức hiện tại vào cuối tháng 12 từ khi bắt đầu chương trình”.

Hoạch định hành động để đạt được các mục tiêu môi trường

Khi đã thiết lập được các mục tiêu môi trường ISO 14001 phù hợp, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để doanh nghiệp đạt được những mục tiêu này? Dưới đây là một số công việc cụ thể doanh nghiệp nên triển khai: 

Hoạch định những gì cần phải thực hiện

Trước tiên, doanh nghiệp cần thiết lập một bản kế hoạch cụ thể, hoạch định rõ những hành động, công việc cần phải triển khai trong thực tế để đạt được mục tiêu đó. Doanh nghiệp cần phải phân tích, đánh giá và lựa chọn những hành động thực sự có ảnh hưởng tới trực tiếp tới kết quả của mục tiêu. 

Các hành động này phải được sắp xếp khoa học, logic thành một quy trình cụ thể, rõ ràng. Nhằm đảm bảo kế hoạch được triển khai trơn tru, thuận lợi. Cũng như giúp hoạt động theo dõi, kiểm soát được thực hiện một cách toàn diện. 

Xác định những nguồn lực cần thiết

Sau khi xác định được các hoạt động cần thực hiện để đạt được mục tiêu môi trường, doanh nghiệp cần xác định rõ các nguồn lực cần thiết để phục vụ cho các hoạt động này.  

Cụ thể, các nguồn lực doanh nghiệp cần xem xét khi vận hành EMS theo các mục tiêu môi trường đã đặt ra bao gồm: 

• Con người: bao gồm số lượng nhân sự tham gia, năng lực, kiến thức chuyên môn của mỗi cá nhân.
• Cơ sở hạ tầng: bao gồm các thông tin, nhà xưởng, máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển,...
• Công nghệ: bao gồm các công nghệ được áp dụng trong quá trình sản xuất kinh doanh. 
• Tài chính.

Phân công trách nhiệm

Tiếp đó, doanh nghiệp sẽ cần phải phân công cho cá nhân/ phòng ban sẽ chịu trách nhiệm thực hiện các hoạt động để đạt được mục tiêu môi trường. Cụ thể, doanh nghiệp cần phải chỉ định rõ ràng ai là người thực hiện triển khai, triển khai công việc gì, quy trình thực hiện cụ thể ra sao. 

Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng cần lưu ý nên phân công trách nhiệm cho những người thực sự có năng lực, kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý môi trường. Bởi khi công việc được phân công phù hợp, rõ ràng, chi tiết, các cá nhân có thể nắm rõ vai trò, trách nhiệm cùng quyền hạn của mình. Từ đó, giúp nâng cao hiệu quả tổng thể của EMS trong doanh nghiệp. 

Xác định thời gian hoàn thành

Khi lên kế hoạch triển khai các hoạt động để đạt được mục tiêu môi trường, doanh nghiệp phải thiết lập thời gian hoàn thành cho từng mục tiêu. Các mục tiêu đặt ra được sẽ được thực hiện trong dài hạn hay ngắn hạn, thời gian cụ thể ra sao. 

Bởi nếu không có mốc thời gian cụ thể, doanh nghiệp sẽ không thể đánh giá một cách khách quan và kịp thời tính hiệu quả của mục tiêu đó. Cũng như làm lãng phí nguồn lực của doanh nghiệp và làm ảnh hưởng đến hoạt động chung của EMS.

Cách thức đánh giá mục tiêu môi trường

Tiêu chuẩn ISO 14001 cũng yêu cầu các quy trình, hoạt động để đạt được mục tiêu môi trường cần phải được đánh giá theo những phương pháp cùng cách thức phù hợp để đảm bảo cho kết quả thu được là chính xác. Cụ thể hơn, doanh nghiệp cần xác định và xây dựng rõ ràng các quy trình từ thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá tới báo cáo kết quả cho lãnh đạo cao nhất. 

Tích hợp mục tiêu môi trường vào các quá trình

Cuối cùng, mục tiêu môi trường cùng các hoạt động thực hiện để đạt được nó không được tách biệt mà phải được tích hợp một cách hài hòa với các quy trình chung của EMS. Tức là các hoạt động này cần được gắn liền vào hoạt động quản lý, sản xuất kinh doanh sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp. Điều này là cơ sở để EMS được vận hành một cách nhất quán và cho hiệu quả tối ưu. 

Ví dụ như mục tiêu của doanh nghiệp là giảm thiểu lượng năng lượng tiêu thụ. Trong quá trình sản xuất, kinh doanh, doanh nghiệp có thể thực hiện hành động thay thế các thiết bị, máy móc sang loại tiết kiệm điện năng hơn. Hay đặt ra các quy định về việc sử dụng điện trong mỗi ca làm việc tại nhà xưởng…

Trên đây là những chia sẻ của ISOCERT về mục tiêu môi trường ISO 14001. Hy vọng đây đã là những thông tin hữu ích giúp doanh nghiệp biết được cách thiết lập mục tiêu môi trường sao cho phù hợp cùng cách triển khai hiệu quả để đạt được chúng. 

Để tìm hiểu kỹ hơn về hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 hay các tiêu chuẩn ISO khác, doanh nghiệp có thể liên hệ qua hotline 0976389199 (miễn phí) để được hỗ trợ, tư vấn chi tiết trong thời gian sớm nhất.